Chào mọi người, tớ vừa được lên chức bố, thích lắm nhưng mà vì chưa có kinh nghiệm chăm con nên cũng lo lắm. Hôm qua tìm tài liệu trên mạng vớ được cuốn sách bỏ túi: Dr.Spock's, THE FIRST TWO YEARS: the emotional and physical needs of children from birth to age two. Thấy khá bổ íchvà thú vị, ít nhất đối với vợ chồng tớ, nên tạm dịch 1 đoạn đầu để mọi người tham khảo, đánh giá nhé ----------------------- TS y khoa Benjamin Spock HAI NĂM ĐẦU ĐỜI CỦA BÉ Những nhu cầu về thể chất và cảm xúc của trẻ từ khi mới sinh đến hai tuổi ----------------------- 1. Giao tiếp với con: đọc các tín hiệu của bé Các bé có thể biểu lộ cảm xúc và nhu cầu của mình bằng nhiều cách. Học để đoán được ý muốn của con bạn là điều rất quan trọng, đặc biệt với các cha mẹ muốn đáp ứng chính xác các nhu cầu của bé. Khóc là nguồn giao tiếp chính của các bé mới sinh. Như vậy, khi con bạn có thể khóc và cho bạn biết bé cần bạn thì đó là một dấu hiệu rất lành mạnh. Mối liên kết giữa cha mẹ và bé có thể sâu đậm hơn nếu cha mẹ nhạy cảm với tiếng khóc, cử chỉ và hành vi của con mình. Tôi nhận thấy rằng học lắng nghe bé là rất quan trọng. Bạn có thể học lắng nghe ngay từ khi rất sớm. Lắng nghe tức là tập trung chú ý nhưng không phải theo cách lo lắng mà là quan sát tỉ mỉ. Bạn muốn biết bé muốn và cần gì. Bạn có thể đọc từ sách báo nhưng cách chính bạn sẽ học về con mình là quan sát. Điều này có nghĩa là bỏ thời gian để trông và nghe con bạn, không phải chỉ cho bé ăn, vệ sinh cho bé, cho bé ngủ, mà còn phải tinh tường tập trung chú ý hoàn toàn vào bé. Hãy tin tưởng vào bản thân mình bởi vì bạn biết nhiều hơn bạn nghĩ đấy. Khóc: hình thức giao tiếp đầu tiên của bé với cha mẹ Tín hiệu đầu tiên bạn nhận được từ con là tiếng khóc. Trong những tuần đầu tiên điều này thường xuất hiện khi bé đói, và rồi sẽ bao gồm không chỉ đói mà cả khi bé ướt hoặc không thoải mái. Khi con bạn khóc trong vài tuần đầu thì bạn có thể đáp ứng bằng cách cho bú mà không sợ làm hư bé. Bé có thể đói trước thời gian cho bú nhưng điều đó là bình thường. Trong những tuần đầu tiên bé cần bú thường xuyên khi bé đói mà có thể chẳng tuân theo thời gian biểu nào. Hãy để cho con bạn chỉ dẫn khi nào bé cần cho bú. Bé cũng có thể khóc khi bé khó chịu và cần ợ hơi sau khi ăn. Bạn có thể đặt bé tựa lên vai bạn và nhẹ nhàng vỗ lưng bé để xem liệu có phải bé ợ ra lượng không khí mà bé đã nuốt trong khi bú không. Bạn phải tin vào bản năng của mình, và để ý xem kiểu khóc của bé. Bạn sẽ sớm học được cách đọc tiếng khóc của con mình và phân biệt được bé khóc vì đói hay khóc vì đau. Một số bé khóc nhiều vào ban ngày, một số khác thì vào ban đêm, một số khác khóc bất kể ngày hay đêm. Kiểu khóc của các bé khác nhau phản ánh tính khí của mỗi bé, tức là phản ứng cảm xúc của bé với hoàn cảnh mới, mức độ hiếu động và quan tâm của bé tới người và vật xung quanh bé. Các phản ứng xúc cảm của bé phản ánh cách não bé đáp ứng với các tình huống khác nhau. Tôi nhận thấy rằng nhiều cha mẹ hiểu để đáp ứng con mình thoải mái hơn khi họ biết các kiểu khóc khác nhau của bé.
Bé đau bụng cơn Khi bé khóc thường xuyên vào buổi chiều muộn hoặc tối, và khóc vào cùng một thời điểm mỗi ngày, chúng ta gọi nó là chứng đau bụng cơn. Hầu hết các bé đau bụng cơn khóc khoảng hơn ba giờ trong mỗi chu kỳ hai mươi bốn giờ. Bé đau bụng cơn có biểu hiện đau với dạ dày căng cứng đầy hơi. Đau bụng cơn thường bắt đầu từ hai đến bốn tuần tuổi và sẽ kết thúc trong ba tháng đầu rồi biến mất. Một số bé đau bụng cơn bắt đầu khóc sau khi được cho ăn quá nhiều hoặc chưa đủ. Khóc trước khi ăn được xem là do bé đói. Bé bị đau bụng cơn vẫn tăng trọng với tốc độ mong đợi và có kết quả khám sức khỏe bình thường. Đau bụng cơn có thể xảy ra cả ở cả trẻ bú sữa mẹ lẫn trẻ bú sữa bình. Hầu hết các cha mẹ đều cảm thấy rất có lỗi và nghĩ mình đang làm gì đó sai. Nếu như bác sĩ khám cho trẻ đau bụng cơn không tìm thấy có gì bất thường thì bạn có thể tin chắc rằng con bạn khỏe mạnh. Thay đổi công thức ăn uống có khi đem lại kết quả. Bà mẹ cho con bú uống café hay ăn nhiều chocolate có thể làm bé khóc nhiều hơn; loại bỏ những đồ ăn này thì bé bớt khóc. Đôi khi đau bụng cơn có thể do nhạy cảm với các protein trong sữa bò mà các mẹ cho con bú sử dụng; trước khi loại sữa ra khỏi thực đơn của mình các mẹ cho con bú nên hỏi ý kiến bác sĩ của bé. Trong nhiều trường hợp, cho bé ngậm núm vú giả sẽ có tác dụng. Và bạn có thể nhận thấy rằng bé dễ chịu hơn với dạ dày của mình. Một số trẻ đau bụng cơn khác dường như thấy dễ chịu khi được bế ẵm, đu đưa nhẹ nhàng yên tĩnh, hoặc được đặt trong giường cũi với một cái mền mỏng quấn ấm cúng quanh người. Một số bé bị đau bụng cơn do có quá nhiều thứ kích động bé trong nhà. Giảm bớt tiếng ồn, âm nhạc dịu dàng êm ả và cẩn trọng không kích thích bé quá mức sẽ mang lại hiệu quả. Tiếng động êm êm của máy sấy tóc hay máy hút bụi đặt gần nôi bé sẽ giải quyết được chứng đau bụng cơn của một số bé. Nên nhớ rằng bạn không phải sợ làm hư bé khi bạn bế ẵm bé trong giai đoạn này. Bé có thể trở nên yêu sách ở giai đoạn lớn hơn, và sử dụng khóc như vũ khí để điều khiển cha mẹ mình đáp ứng cái bé muốn. Nhưng trong giai đoạn ba tháng đầu bé khóc không phải vì hư. Bé khóc bởi bé cần gì đó chứ không phải bé muốn điều khiển cha mẹ mình. (Điều xảy ra ở lứa tuổi lớn hơn.) Bạn có thể hiểu tiếng khóc của bé là tiếng khóc chân thực do bé đau hoặc khó chịu và cần đáp ứng mà không sợ mình làm hư bé. Bé bực bội theo chu kỳ Một bé hay khóc vào một thời điểm xác định trong ngày (thường vào chiều muộn hoặc tối) mà không có triệu chứng căng cứng da dày (như trường hợp đau bụng cơn) thì được gọi là bé cáu kỉnh theo chu kỳ. Thường thì kiểu khóc này sẽ tự điều chỉnh sau ba tháng đầu. Bé có vẻ như không bị đau, và bé khóc ít đau đớn hơn so với đau bụng cơn, nhưng cũng giống ở thời điểm đều đặn. Bạn có thể nhận thấy rằng, trẻ khóc bực bội theo chu kỳ có thể dỗ được bằng cách bế ẵm, đi bộ, hoặc đu đưa. Bé có thể thấy dễ chịu khi được cho ăn nữa hoặc đơn giản ngậm vú giả trong miệng sẽ khiến bé thoải mái. Bé cáu kỉnh Bé cáu kỉnh là kiểu bé quấy khóc bất kỳ lúc nào, ngày hoặc đêm. Bé không khóc vào những thời điểm đều đặn, bé dường như không bị đau và dạ dày bé cũng không căng cứng. Em bé cáu kỉnh của bạn có thể đang trong giai đoạn khó chịu để điều chỉnh thời khóa biểu. Thường thì bé quấy khóc trong ba tháng đầu rồi sẽ sớm điều chỉnh phù hợp với thế giới bên ngoài và sau đó sẽ điềm tĩnh lại. Có thể hệ thống thần kinh và hệ thống tiêu hóa của bé cần một khoảng thời gian ba tháng đầu để điều chỉnh.
Khóc vì đói Đói là nguyên nhân thông thường nhất làm bé khóc trong những tháng đầu đời. Bé không có cách nào khác để truyền đạt nhu cầu ăn của mình ngoài cách khóc. Bé có thể đói nếu bé chỉ được bú một bên vú hoặc bú chưa đủ trong bữa trước. Bé có thể thức giấc khóc nếu bé lớn nhanh hơn công thức ăn của mình hoặc sữa mẹ không đủ và bé cần được ăn thêm. Bé có thể muốn được ăn nhiều lần hơn trong những giờ nào đó. Bạn có thể dựa vào thời khóa biểu cho bé bú cứ mỗi bốn giờ hoặc bạn có thể cho bé bú theo nhu cầu của bé. Trong bất kỳ trường hợp nào bạn cũng không nên cho bé ăn mỗi khi bé khóc. Cố gắng đợi vài phút, hoặc sử dụng núm vú giả nếu bé vừa mới được ăn trước đó hai tiếng hoặc ít hơn. Nếu bữa trước của bé đã được hơn hai tiếng hoặc bữa trước bú chưa đủ thì bạn có thể cho bé ăn sớm hơn. Bé căng thẳng Bé căng thẳng rất hay giật mình và không được thư giãn tốt. Bé bị bực mình bởi các chuyển động đột ngột, các tiếng động lớn, và thỉnh thoảng rất khó chịu khi tắm trong chậu. Bé cũng có thể có triệu chứng của đau bụng cơn hoặc cáu kỉnh theo chu kỳ. Nếu bạn nghi ngờ bé bị căng thẳng thì có thể làm bé thấy thoải mái bằng cách cuốn bé trong mền của bé. Bé sẽ thích được chùi rửa bằng khăn hơn là tắm trong chậu. Bạn sẽ cần giảm các tiếng động xuống, hạn chế lượng khách khứa đến thăm và giảm thiểu các chuyển động đột ngột cho bé. Khóc do hăm tã và mọc răng Một số bé có làn da nhạy cảm sẽ khóc khi bé ướt, đặc biệt nếu bé có nổi mẩn ở đít. Nếu bạn nghĩ bé bắt đầu khóc do bị ướt thì nên thay tã ngay khi bé làm ướt nó. Ngay cả tã giấy mặc dù thấm hút tốt hơn tã vải cũng cần thay để ngăn ngừa kích ứng da. Khi trẻ bực bội và khóc kèm theo chảy nước dãi và cắn, con bạn đang có dấu hiệu mọc răng. Những hành vi kèm với sự mọc răng của trẻ có thể kéo dài từ giai đoạn ba hoặc bốn tháng tuổi cho đến hai tuổi rưỡi. Bé sẽ muốn bỏ các thứ vào trong miệng: ngón tay cái, đồ chơi, hoặc bất cứ thứ gì mà bé vớ được. Nhận ra dấu hiệu mọc răng của bé là cần thiết vì nó sẽ diễn ra trong vài năm. Các bé khỏe mạnh phản ứng với việc mọc răng theo các cách rất khác nhau. Một số bé mọc răng dễ dàng không quấy khóc mấy. Một số bé khác lại rất mất ngủ trong khi mọc răng. Bạn có thể đưa cho bé một số vật có thể ngậm an toàn chẳng hạn như các vòng mọc răng bằng cao su. (Hãy đảm bảo rằng đồ chơi bạn đưa cho bé không phải làm từ nhựa dễ vỡ vì có thể nó sẽ vỡ và bị nuốt phải.) Bạn có thể thấy cọ sát vào nướu bé làm bé dễ chịu. Việc mọc răng đôi khi cũng làm bé ăn không ngon và khóc về đêm. Nựng bé một chút có thể làm bé ngủ lại.
Phản ứng của bạn khi bé khóc: một vài gợi ý đặc biệt Có nhiều cách bạn có thể muốn đáp ứng khi bé khóc. Các bé phản ứng khác nhau với các cách can thiệp khác nhau của cha mẹ. Thông qua thực tế, bạn sẽ học được các phản ứng của con mình với các kiểu cư xử khác nhau ở nhà. 1. Tiến lại với bé và bế bé. Bạn không sợ làm bé hư vì bế ẵm ở tuổi này. 2. Bạn có thể đã biết bé đói và cho bé bú mẹ hoặc bú bình. Nếu bé mới bú gần đó, bạn có thể cho bé ngậm vú giả và hoãn một lúc nữa mới cho bé ăn thêm. 3. Một vài bé thích được bế đi lại, hoặc đung đưa nhè nhẹ để ngủ trở lại. Một số bé cảm thấy an toàn khi được đắp hay cuốn bằng mền. 4. Một số cha mẹ mang bé đi dạo bằng xe đẩy hoặc xe hơi. 5. Nếu bé có vẻ đang đau, bạn có thể thử đặt bé lên đầu gối của bạn và đung đưa nhẹ nhàng. 6. Nếu bạn rất cẩn thận trong việc sử dụng nước ấm, không phải nước nóng, thì bạn có thể đặt bé lên một chai nước ấm đã được bao bọc bởi tã hay khăn tắm. 7 Bạn có thể mở nhạc hoặc hát cho bé nghe. Mặc dù chưa có nghiên cứu nào tìm hiểu được trường hợp cáu kỉnh hoặc đau bụng theo chu kỳ, suy đoán mới nhất tập trung vào sự tương phản giữa xã hội truyền thống ở các nước đang phát triển, ở đó mẹ và bé có sự tiếp xúc rất thường xuyên nên các bé rất ít khóc, với xã hội công nghiệp của chúng ta, nơi mà bé bị nằm trong cũi tách xa mẹ. Điều này cho thấy rằng không được sợ bé hư trong ba tháng đầu đời mà phải cố gắng bế, địu các bé cáu kỉnh hoặc đau bụng, cũng có thể đung đưa bé trong nôi và cho bé nghe nhạc, không phải chỉ khi bé khó chịu mà là thường xuyên trong ngày. Thật tốt đẹp nếu bạn không bị kiệt sức. Bé của bạn cũng có thể bị mệt theo. Nhớ là các bé sẽ lớn vượt qua thời kỳ hay khóc sau ba tháng đầu. Nếu bạn thấy bé có những kiểu khóc như trên thì cũng đừng tự trách mình hoặc cảm thấy có lỗi. Bạn sẽ có thể hiểu em bé của bạn tốt hơn sau khi lắng nghe bé cẩn thận và đúc rút thêm kinh nghiệm. Liệu có phải bé bệnh? Thông thường bé có thể trở nên rất khó chịu ngay trước khi bệnh vì lạnh hay do bị nhiễm một bệnh nào đó. Bạn có thể đo nhiệt độ cho bé, nếu bé sốt hãy nói cho bác sĩ của bạn. Bé có thể sổ mũi, ho, tiêu chảy, ói, hoặc một số triệu chứng khác. Lúc này bé khóc khác với bình thường vì có nhiều triệu chứng lạ kèm theo. Bạn phải theo dõi thật kỹ bất kỳ thay đổi nào trong phân, trong nhiệt độ, trong thói quen ăn uống của bé. Bạn nên báo cáo tất cả các triệu chứng này với bác sĩ của bạn, họ sẽ cho bạn lời khuyên nên chăm sóc bé như thế nào. Bú tí Các bé đều thích bú. Chúng không chỉ mút khi đói mà đơn thuần là thích mút. Bạn có thể cho bé mút núm vú giả ngay sau khi chào đời, khi bé đòi bú trong lúc mẹ bé vẫn nằm trên bàn đẻ. Cách tốt nhất để thỏa mãn nhu cầu bú của con bạn là kéo dài thời gian cho bé ăn ra đủ lâu để thỏa mãn không chỉ cái đói mà cả nhu cầu mút của bé. Bú vú mẹ thường gặp vấn đề là liệu bé có được cho phép bú đến khi thỏa mãn hay không. Bình thường thời gian khoảng hai mươi phút là đủ cho cả nhu cầu ăn và nhu cầu mút của bé. Nếu bạn cho bé bú bình, hãy đảm bảo rằng lỗ trên núm vú không lớn đến nỗi bé bú hết bình chỉ trong vòng mười phút, khi đó bé sẽ không có cơ hội được thỏa mãn nhu cầu mút. Mút giúp cho bé cảm thấy yên tâm cả thể chất lẫn tinh thần, nó có thể xoa dịu các bé cáu kỉnh. Mút ngón tay đôi khi giúp các bé thỏa mãn nhu cầu này do đó không nên ngăn cấm bé làm điều đó. Bạn có thể đã nhìn thấy con mình mút ngón tay khi khám siêu âm trong khi mang thai bé. Nhiều cha mẹ kiếm cho bé một cái núm vú giả và ngăn không cho bé mút ngón tay. Khi bé đến ba, bốn tháng tuổi thói quen mút núm giả sẽ dễ bỏ hơn thói quen mút ngón tay. Một số bé dường như trở nên lanh lợi và bình tĩnh hơn khi mút vú giả những ngày đầu đời. Nếu bạn muốn cho con bú vú mẹ và đồng thời chọn giải pháp cho con mút vú giả, hãy chờ một hoặc hai tuần cho đến khi bé biết bú mẹ thành thạo. Một số bé làm quen với vú giả từ ngay những ngày đầu tiên sẽ gặp khó khăn khi học bú vú mẹ.
