Kích sữa thành công cho con là điều khá phức tạp, nhưng nếu các mẹ không cẩn thận thì không những không kích sữa được, mà còn có thể gây mất sữa, và ít sữa sau khi sinh. Những nguyên nhân gây mất sữa có thể kể đến như sau 1. Tinh thần căng thẳng, mệt mỏi, trầm cảm sau khi sinh Cơ thể người mẹ tiết sữa từ tuyến sữa, rồi theo các ống dẫn sữa ra lối thoát ở đầu vú. Sự tiết sữa này chịu ảnh hưởng bởi 2 hormone chính là Prolacin và Oxytocin. Khi người mẹ bị stress, căng thẳng kéo dài sẽ làm 2 loại hormone này giảm xuống, kết quả là sữa mẹ ít dần đi, thậm chí kéo dài có thể gây mất sữa. Trong thực tế, đây là nguyên nhân khiến mẹ ít sữa sau sinh khá thường gặp nhưng lại hay bị bỏ qua. Trầm cảm sau khi sinh không những gây ra tình trạng mất sữa mẹ, mà còn có thể gây ra những chiều hướng tiêu cực khác ảnh hưởng đến sức khỏe mẹ và bé. Trầm cảm sau khi sinh gây ra tình trạng mất sữa, ít sữa sau khi sinh 2. Ăn uống không đầy đủ chất dinh dưỡng. Móng giò là món truyền thống để kích sữa được dùng phổ biến nhất, nhưng không có nghĩa là ăn càng nhiều càng tốt. Nhiều mẹ tự ép mình phải ăn thật nhiều móng giò hầm dẫn đến thiếu hụt các vitamin và khoáng chất từ hoa quả, rau xanh đồng thời nảy sinh tâm lý hoảng sợ mỗi bữa ăn và kéo theo đó là lượng sữa ngày một ít dần. Ngoài ra nếu không được cung cấp dinh dưỡng đầy đủ cũng khiến mẹ suy nhược dần, lâu phục hồi sức khỏe sau sinh. Từ đó lượng sữa tiết ra cũng sẽ giảm dần. 3. Ăn phải thực phẩm gây mất sữa Mẹ sau sinh không cần kiêng khem quá nhiều, nhưng có một số thực phẩm mẹ nên kiêng vì chúng có thể là nguyên nhân ít sữa. Các thực phẩm này bao gồm lá lốt, rau mùi tây, rau bạc hà, măng chua, đồ uống có cồn, cà phê, mỳ tôm, thức ăn nhiều dầu mỡ, ớt, tỏi. Các mẹ nên tránh các thực phẩm cay nóng, nguyên nhân mất sữa sau sinh 4. Các bệnh liên quan đến tuyến vú Phổ biến nhất là viêm tuyến vú và áp xe vú do tắc sữa lâu ngày không được chữa khỏi. Ngoài ra, các bệnh liên quan đến tuyến vú như thiểu sản tuyến vú, phẫu thuật ngực (bao gồm cả phẫu thuật nâng ngực nếu sử dụng đường mổ dưới quầng vú) cũng sẽ ảnh hưởng đến sự tiết sữa của tuyến vú sau này. 5. Mẹ sử dụng máy hút sữa không đúng cách Việc cho con bú và dùng máy vắt sữa đúng cách sẽ giúp kích thích sản xuất tuyến sữa, đồng nghĩa với việc mẹ thực hiện sai cách có thể dẫn đến ít sữa và mất sữa. Các mẹ nên chọn máy hút sữa điện đôi để vắt sữa cho bé, máy có chế độ mát xa, hút đôi hai bên, lực hút êm vừa phải không làm tổn thương bầu ngực. Các mẹ nên sử dụng máy hút sữa đôi kích sữa nhanh, đảm bảo sữa cho bé bú 6. Lạm dụng ti giả Ti giả và núm vú giả ở bầu sữa cứng hơn ti mẹ. Nếu như sử dụng quá nhiều, bé sẽ quen với ti giả mà bỏ vú mẹ. Khi đó, mặc dù vẫn sử dụng các biện pháp hút sữa nhưng tuyến sữa sẽ không được kích thích nhiều như hoạt động bú sữa của con. Đây cũng là một trong những nguyên nhân ít sữa sau sinhkhá phổ biến. 7. Trẻ bú lắt nhắt, bú ít trong mỗi cữ Khi trẻ còn nhỏ (khoảng dưới 3 tháng tuổi), việc bú lắt nhắt diễn ra rất thường xuyên vì dạ dày của trẻ còn nhỏ. Lúc này, sữa mẹ chưa xuống nhiều, hoạt động bú lắt nhắt của bé sẽ kích thích tuyến sữa tiết ra nhiều sữa hơn. Tuy nhiên, khi bé đã lớn hơn mà vẫn bú lắt nhắt trong mỗi cữ như vậy, cơ thể mẹ sẽ lầm tưởng là nhu cầu sữa ít hơn và hạn chế tiết sữa. 8. Mẹ sinh non, sinh mổ cũng gặp phải tình trạng ít sữa sau sinh Mẹ sinh non khi cơ chế sản xuất sữa chưa hoàn thiện sẽ dẫn đến tình trạng ít sữa sau sinh. Đối với mẹ sinh mổ, những cơn đau sau phẫu thuật cùng với thuốc kháng viêm, thuốc giảm đau là những cản trở rất lớn với sự hoạt động của tuyến sữa. Vì vậy, những mẹ sinh non hoặc sinh mổ hay gặp tình trạng ít sữa hơn so với các mẹ sinh thường. Cách phòng ngừa mất sữa, ít sữa cho các mẹ sau sinh Nắm chắc các nguyên nhân gây mất sữa, ít sữa sẽ giúp mẹ chủ động trong việc chữa mất sữa và phòng ngừa tình trạng trên. Trong quá trình cho con bú, mẹ nên thực hiện một số phương pháp đơn giản giúp phòng ngừa mất ít sữa cũng như biết cách lấy lại sữa mẹ đã mất tại nhà như sau: - Ăn uống đủ chất dinh dưỡng, tránh xa các thực phẩm, đồ uống, món ăn, thuốc gây mất sữa Khẩu phần ăn của mẹ cần tăng thêm khoảng 350 Kcal/ngày và đảm bảo đủ 4 nhóm thực phẩm: Tinh bột, chất đạm, chất béo, vitamin và chất xơ. Bên cạnh đó cần bổ sung thêm các dưỡng chất cần thiết: sắt, kẽm, canxi… có trong: Tinh bột: cơm, khoai củ, bánh mì, bún, bánh phở,... Nhóm chất đạm, sắt, kẽm cần thiết: giúp sữa đặc thơm, mẹ nên lựa chọn các nhóm thực phẩm giàu dưỡng chất như thịt nạc, gia cầm, hải sản, trứng, đậu hũ, hạt, phô mai, sữa chua hoặc sữa trong thực đơn hàng ngày. Ăn nhiều rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt. Đặc biệt các nhóm rau xanh lá như súp lơ, cải xoăn, rau ngót… còn là nguồn bổ sung canxi và vitamin cho mẹ. Bên cạnh đó, gạo lứt và các loại ngũ cốc nguyên hạt giúp bổ sung, cải thiện nội tiết tố, kích thích quá trình tạo sữa cho mẹ. Bổ sung đủ nước: Cơ thể mẹ cần bổ sung thêm nước để tham gia vào quá trình sản xuất sữa mẹ. Để đảm bảo lượng sữa mẹ nên uống từ 2-3 lít nước ấm mỗi ngày. Bên cạnh đó mẹ nên uống thêm nhiều thức uống lợi sữa khác như: sữa ấm dành cho mẹ sau sinh, nước trái cây, nước rau củ quả lợi sữa, nước canh, soup,.... Bên cạnh các nhóm thực phẩm, món ăn mẹ đẻ nên ăn, mẹ nên tránh xa một số nhóm thực phẩm gây mất ít sữa, ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ và khiến sản phụ khó phục hồi. - Cho con bú và vắt hút sữa đúng cách Mẹ cần chú ý đến việc cho con bú đúng cách: a. Tư thế bế bé đúng và cách ngậm vú bắt vú Cho con bú đúng cách là cách đơn giản nhất giúp phòng tránh mất ít sữa. Bế trẻ sát vào bụng mẹ, mặt quay về vú mẹ Mũi trẻ đối diện với núm vú Đầu, lưng, mông của bé trên 1 đường thẳng Bé mới sinh phải được đỡ cả mông Mẹ thoải mái, thư giãn, nhìn con âu yếm b. Tăng cường cho trẻ bú thường xuyên và cho trẻ bú đủ cữ Trẻ sơ sinh trong 3 tháng đầu thường hay ngủ gật sau khi bú mẹ được 1-2 phút, nếu mẹ thấy bé ngủ và dừng cho bé bú sẽ khiến bé bú không đủ cữ. Hơn nữa, sữa trong bầu ngực chưa cạn, Nếu mẹ để lâu không vắt sữa ra, sữa sẽ bị đóng vón gây ra tình trạng tắc sữa. Mặt khác sữa còn trong ngực mẹ lâu làm ức chế sự tạo sữa gây ít sữa. Để có đủ sữa cho bé bú mẹ cần cho bé bú thường xuyên, 2-3 tiếng/cữ, lưu ý cho bé bú đêm vì cữ bú đêm rất tốt giúp cho việc tăng tiết sữa mẹ. Bên cạnh đó mẹ cần tập cho bé bú đủ cữ, nếu bé bú không hết thì vẫn nên vắt ra để cữ sau sữa về tiếp. Mẹ không nên cho bé tập bú bình quá sớm: Bé sơ sinh bú bình sớm sẽ bị sai phản xạ ngậm vú mẹ (khớp ngậm sai) nên sữa mẹ không tiết ra được, khiến bé bú không đủ sữa mẹ. - Nghỉ ngơi đầy đủ - Gạt bỏ những lo lắng phiền muộn, căng thẳng stress Sau sinh tâm sinh lý mẹ có nhiều biến đổi, mẹ rất dễ rơi vào tâm lý trầm cảm. Không nên căng thẳng, cố gắng tự mình vượt qua tâm lý bi quan sau sinh. Để đảm bảo sức khỏe và đủ sữa cho con bú, bạn cần ngủ ít nhất 10 tiếng mỗi ngày, 2h-4h ban ngày và 6h-8h ban đêm. Luôn tạo tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng, lo âu kết hợp thường xuyên đi dạo để hít thở không khí trong lành. Nên tâm sự chia sẻ những khó khăn, vất vả bản thân đang gặp phải, nên ra ngoài thư giãn, đi dạo nhẹ nhàng hoặc nghe nhạc, tập yoga, đọc sách tại nhà. Mẹ cũng cần ngủ đủ giấc để cơ thể được nghỉ ngơi, giúp sữa mẹ tiết ra nhiều hơn. Giữ tinh thần thỏa mái giúp sữa về nhiều hơn. - Giải quyết triệt để vấn đề sức khỏe của mẹ trong quá trình cho con bú một cách an toàn Để đảm bảo sức khỏe của trẻ, các mẹ nên tuân thủ theo hướng dẫn điều trị từ bác sĩ. Không nên tự ý sử dụng bất kỳ một loại thuốc hay thảo dược nào khi chưa có sự tư vẫn từ dược sĩ, bác sĩ chuyên môn.
Các thực phẩm gây ít sữa bao gồm lá lốt, rau mùi tây, rau bạc hà, măng chua, đồ uống có cồn, cà phê, mỳ tôm, thức ăn nhiều dầu mỡ, ớt, tỏi.
