IV. Trẻ thích ăn chỉ vài món Hiểu Hơn Về Vị Giác Của Trẻ GS.BS. Cornwell cho biết 5 đặc điểm về vị giác của trẻ như sau: • Bé có nhiều gai vị giác hơn người lớn, do đó rất nhạy cảm với vị ngọt, mặn và đắng. VD: Cảm giác mằn mặn (vừa vừa) trên đầu lưỡi của bạn là rất mặn đối với bé. Cháo/cơm nếu bé ngậm lâu thường có vị ngọt, làm bé thích ngậm hơn, tuy nhiên lâu ngày thì sẽ làm rối loạn vị giác của bé, do đó bé sẽ từ chối, không ăn nữa. Nên khuyến khích bé nhả ra khi bé ngậm quá lâu và bạn sẽ đút muỗng khác cho bé. Muỗng sau đó sẽ làm bé ăn nhanh hơn, so với việc để bé ngâm lâu và ăn nó. Các bé ăn cháo quá lâu (mà không chuyển cấu trúc cho bé theo độ tuổi) cũng gặp tình trạng tương tự. • Các bé được giới thiệu trái cây ngọt, bánh quy, bánh snack, chocolate nhiều và thường xuyên cũng làm bé không chấp nhận vị cơ bản của thịt/cá và rau củ, do đó các bé cũng hay từ chối những món này. • Vị giác bé thay đổi mỗi ngày, thậm chí có thể thay đổi trong mỗi bữa ăn. VD: Bé có thể không ăn rau buổi sáng, nhưng chiều có thể chấp nhận một ít đậu que hoặc đậu hà lan. Do đó, cha mẹ nên kiên nhẫn giới thiệu lặp lại các món bé không thích. • Vị giác cần phải học để thích nghi dần. Do đó, không nên thấy bé không ăn được rau thì cho bé ăn trái cây thay thế vì nghĩ trái cây cũng cung cấp chất sơ. Vì trái cây có 2 vị chủ đạo là ngọt và chua, còn rau thì có vị đắng (đắng nhẹ hay đắng nhiều thì tùy thuộc vào loại rau củ, nhưng chủ đạo vẫn là vị đắng). Việc cho ăn món khác thay thế là tự cha mẹ không cho bé cơ hội học hỏi vị giác mà bé cần phải học hỏi. • Vị giác khó thay đổi hơn khi bé bước sang 4 tuổi. Nếu bé không có nhiều cơ hội học và làm quen với 5 loại vị giác thì sau 4 tuổi các bé thường có xu hướng chỉ ăn một loại nào đó, và trở nên rất kén và biếng ăn. V. Hướng dẫn phối hợp vị giác để bé ăn tốt trở lại Nếu bé đã thường từ chối 1 món hay 1 vị nào đó thì cha mẹ có thể làm 2 điều sau: Điều 1: Kiên nhẫn lập lại (1 – 2 ngày) món ăn đó Điều 2: Phối hợp lại vị giác cho thức ăn của bé như sau: • Nếu bé từ chối ăn thịt/cá thì bữa ăn nên tách thịt/cá ra khỏi cháo hoặc cơm (cha mẹ thường xay nhuyễn hoặc xé chà bông bỏ vào cháo cơm cho bé nhằm để bé ăn). Một cách tốt hơn là kết hợp chất đạm với rau xanh/củ sẽ làm bé dễ chấp nhận hơn là cho vào cháo cơm • Nếu bé từ chối rau củ thì trong bữa ăn không nên có trái cây (trừ trái cây có vị chua như kiwi, cam, bưởi), trái cây có thể ăn sau bữa ăn 30 phút. Đặc biệt lưu ý, không bao giờ cho bé ăn dưa hấu trong bữa ăn với các loại thực phẩm khác vì sẽ tạo cảm giác khó chịu trong tiêu hóa do đường trong dưa hấu không được hấp thu hoàn toàn • Có thể chọn rau có lá mỏng, ít gân lá, có thể xay nhuyễn trộn với thịt cá chiên giòn cho bé bốc ăn. Hoặc có thể làm dạng xuyên que như kiwi – bông-cải xanh – miếng cá chiên – trái bơ – cà chua bi (lấy hết hạt). Hoặc tạo một món ăn lạ và dễ thương đối với bé lớn hơn 1 tuổi • Dẫn bé đi siêu thị chỉ bé biết thịt/cá như thế nào, rau củ như thế nào. Các bé được cho biết như vậy thường sẽ cải thiện việc kén ăn tốt hơn. Khi cho ăn, cha mẹ ăn thử cho bé xem, chỉ cách ăn và khuyến khích bé ăn. VI. Lời khuyên về thức ăn dặm 1. Nguyên tắc phải thuộc lòng: Bé ăn theo nhu cầu của bé, không phải nhu cầu của mẹ, điều này lại càng đúng khi bé sau bệnh Hãy cho bé món ăn bé thích, ăn theo lượng bé hướng dẫn bạn, dù bé có bỏ ăn 24 tiếng và chỉ đòi sữa sau khi vừa khỏi bệnh là bình thường 2. Chia nhỏ bữa ăn và kiên nhẫn cho bé ăn, kết thúc ngay khi bé không muốn ăn. Đừng bỏ bữa hay bỏ ngày cách quãng vì nghĩ rằng bỏ vài ngày bé sẽ ăn lại. Điều này là sai và bạn phải đối mặt với một biếng ăn khác kèm theo là loạn cấu trúc (vì các bé sau bệnh rất dễ bị loạn cấu trúc thức ăn). Luôn giới thiệu bữa ăn cho bé hằng ngày dù bé có ăn hay không 3. Thức ăn mềm mịn (nhưng không quá lỏng – nếu bé đã qua 7 tháng tuổi). Bé trên 10 tháng tuổi thì thích dạng giòn giòn hơn vì các bé sẽ nghe được âm thanh vui tai khi cắn 4. Ăn đa dạng, không kiêng cữ gì. Nếu bé bị tiêu chảy thì hạn chế ăn rau cho lá, hải sản và cá trong 1 tuần. Các bé bị sốt hay viêm thì nên ăn các thức ăn giàu vitamin C và chất đạm, tốt nhất là dạng súp nấu với gà 5. Cho bé uống đủ nước 1 ngày. Notes Stewart C.P., Iannotti L., Dewey K.G., Michaelsen K.F. & Onyango A.W. (2013) Contextualizing complementary feeding in a broader framework for stunting prevention. Maternal and Child Nutrition 9 (S2), 27–45. Paintal, K. et al. (2016) Feeding practices for infants and young children during and after common illness. Evidence from South Asia, d Maternal & Child Nutrition (2016), 12 (Suppl. 1), pp. 39–71 VII. Cách cho trẻ ăn nên tránh • Từ 5.5-8 tháng: Giới thiệu quá thường xuyên những thức ăn hay nước uống có vị ngọt cao. Ví dụ: Nước ép trái cây, bánh ngọt, kẹo, chocolate, bánh ăn dặm (có nhiều vị) • Trong thời gian từ 5.5-12 tháng: Cha mẹ (ông bà) thường có thói quen cho bé ăn thử một vài món ăn của gia đình. Cho dù chỉ cho bé cầm hay liếm thử, tất cả hành vi này đều có thể dẫn đến biếng ăn cấu trúc. • Cho bé ăn mọi lúc mọi nơi. Điều này xảy ra rất thường xuyên, đặc biệt với các bé đã bị biếng ăn. Tâm lý cha mẹ thường nghĩ rằng: Bé ăn được miếng nào hay miếng đó. Đây là một sai lầm trong thực hành ăn dặm. Mặc dù chúng tôi khuyên cha mẹ việc cho bé ăn thường xuyên là một chiến lược trong hỗ trợ biếng ăn, NHƯNG PHẢI cho bé ăn trên ghế hoặc bàn ăn. Hãy tạo cho bé bữa ăn thực sự, điều này quan trọng hơn là lo lắng bé ăn đủ hay không. Khi đó bé biếng ăn không còn là vấn đề dinh dưỡng mà là vấn đề tâm lý. Hành vi tâm lý biếng ăn sẽ phát triển theo sự phát triển não bộ nếu cha mẹ tạo điều kiện cho bé có những hành vi ăn uống không tốt • Giới thiệu các loại snack giòn (bánh snack), điều quan tâm ở đây là lượng muối khá lớn trong các bánh snack (bao gồm loại cho trẻ em). Muối và đường là 2 loại gia vị rất nhạy cảm với hệ thần kinh trung ương của bé. Bé dưới 1 tuổi, chúng tôi khuyên không nên thêm muối vào thức ăn của bé. Việc ăn thức ăn nhiều muối gây nhiều vấn đề sức khỏe và hành vi biếng ăn. Hơn nữa, cảm giác giòn của những bánh snack dạng này thường có tác động thay đổi hành vi thích ăn của bé, làm bé thích ăn những món này hơn các bữa ăn chính • Giới thiệu quá nhiều trong 1 bữa ăn. Điều không đúng này luôn xảy ra đối với cha mẹ có con biếng ăn vì cha mẹ thường nghĩ rằng lúc nào bé thích ăn thì cố cho bé ăn nhiều thêm để bù cho lúc bé không ăn. Mỗi bé đều có 1 lượng ăn nhất định/bữa, nếu bé ăn thất thường lượng ăn trong 1 bữa kéo dài hơn 2 tuần thì cha mẹ nên xem lại luật mama và những yếu tố chi phối khác giữa các bữa ăn. Ví dụ: Bé không chịu ăn vào buổi sáng nhựng buổi trưa hoặc tối thích ăn, lặp lại như vậy trong 2 tuần. Điều này ám chỉ bạn đã thực hành ăn dặm không đúng cách ở đâu đó trong chuỗi quy trình, xem lại luật mama và khắc phục. ĐỪNG ép bé ăn nhiều vào bữa bé thích ăn, điều này làm bé có thể biếng ăn môi bữa. NÊN cho bé ăn đúng lượng từng bữa, quan sát dấu hiệu bé no để ngưng. Nếu bạn sợ bé ăn không đủ (bé biếng ăn) thì nên giới thiệu nhiều bữa nhỏ/ngày, mỗi bữa cách nhau 2 tiếng • Giới thiệu trái cây có vị ngọt cao cho bé từ 5.5 – 8 tháng tuổi. Không nên giới thiệu trái cây có vị ngọt cao, chỉ nên lựa chọn trái cây có vị ngọt trung bình. Hạn chế cho bé dùng nước ép trái cây quá nhiều (>40ml/ngày) trong độ tuổi này. Nếu dùng nước ép thì nên pha loãng tỉ lệ 1:4 hoặc 1:5 trong độ tuổi dưới 7 tháng Nguồn: FB.BS. Anh Nguyễn
bài viết rất hay luôn. đầu tiên chúng ta nên hiểu vị giác của trẻ mà từ đó đưa ra thực đơn phù hợp cho bé
