THỨC ĂN BỔ SUNG CỦA TRẺ Trẻ cần ăn nhiều loại thức ăn khác nhau để cơ thể khoẻ mạnh. Thức ăn được chia thành 4 nhóm, trẻ cần được ăn đủ cả 4 nhóm này trong từng bữa ăn: + Nhóm cung cấp tinh bột: Gạo, mì, khoai, ngô… + Nhóm cung cấp đạm: Thịt, cá, trứng, sữa, cua, tôm, đậu, đỗ… + Nhóm cung cấpp chất béo: Dầu ăn, mỡ, vừng, lạc… + Nhóm cung cấp Vitamin và chất khoáng: Rau, quả SỐ LƯỢNG BỮA ĂN TRONG NGÀY CỦA TRẺ LỨA TUỔI ĂN DẶM: Trẻ 6 – 12 tháng: Ngoài sữa mẹ, cho trẻ ăn thêm ít nhất 3 bữa bột một ngày. Trẻ 12 – 24 tháng: Ngoài sữa mẹ, cho trẻ ăn thêm 5 bữa một ngày (3 bữa cháo chính và 2 bữa phụ hoa quả, sữa hoặc bánh). Trẻ từ 2 – 5 tuổi: Trẻ có thể ăn cùng với gia đình. Ngoài 3 bữa cơm chính với gia đình, cho trẻ ăn thêm 2 bữa phụ hoa quả, sữa hoặc bánh. Trẻ cần ăn nhiều bữa trong một ngày vì dạ dày của trẻ nhỏ, chứa được ít thức ăn nhưng nhu cầu về năng lượng và phát triển của trẻ lại rất lớn. CHO TRẺ BẮT ĐẨU ĂN DẶM TỪ NGOÀI 6 THÁNG Trong thời gian 6 tháng đầu sau khi sinh, trẻ chỉ cần bú sữa mẹ, không cần ăn, uống bất kỳ loại thức ăn nào khác. Sau 6 tháng tuổi, ngoài sữa mẹ cần cho trẻ ăn thêm các thức ăn khác để đảm bảo năng lượng và sự phát triển của trẻ. Dù đã ăn các thức ăn khác, sữa mẹ vẫn rất cần cho trẻ đến 18 – 24 tháng. Không nên cai sữa cho trẻ trước 12 tháng. CHUẨN BỊ THỨC ĂN BỔ SUNG CHO TRẺ Rửa tay và rửa thức ăn sạch sẽ trước khi nấu. Đong đủ lượng nước và bột thích hợp rồi nấu chín. Thêm thịt,cá, tôm, trứng, ốc, hến đã băm nhỏ. Thêm rau xanh đã băm nhỏ hoặc nghiền. Thêm dầu ăn hoặc mỡ. CHẾ ĐỘ ĂN KHI TRẺ BỊ BỆNH (TIÊU CHẢY, NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP Trẻ bị tiêu chảy cần được uống ORS ngay từ khi mới bị tiêu chảy, nếu không có ORS thì cho trẻ uống nước cháo muối để phòng mất nước. Trẻ nhỏ đang bú mẹ vẫn tiếp tục cho trẻ bú bình thường và tăng số lần cho bú. Với trẻ đã ăn dặm cần cho trẻ ăn thêm các thức ăn giàu dinh dưỡng như thịt, trứng, sữa,cá… nhiều lần và ít một. Cần cho thêm dầu, mỡ để tăng thêm năng lượng của khẩu phần nếu trẻ không có rối loạn tiêu hoá. Trường hợp có rối loạn tiêu hoá dùng giá đỗ xanh làm loãng thực phẩm để trẻ dễ ăn. Cho trẻ ăn thêm các loại quả chín hoặc nước quả để tăng lượng kali và các vitamin. Tránh cho trẻ ăn các loại thực phẩm có nhiều chất xơ như rau thô, tinh bột, nguyên hạt (ngô, đỗ…) vì khó tiêu hoá. CHẾ ĐỘ ĂN SAU KHI TRẺ KHỎI BỆNH Sau khi trẻ khỏi bệnh cần cho trẻ ăn bổ sung hợp lý, ăn tăng thêm bữa và bồi dưỡng bằng các loại thức ăn giàu dinh dưỡng. Sau khi khỏi tiêu chảy, cho trẻ ăn thêm mỗi ngày một bữa nữa trong 2 tuần liền. Với trẻ tiêu chảy kéo dài cần cho trẻ ăn thêm mỗi ngày một bữa nữa và kéo dài tối thiểu một tháng. Giữ vệ sinh ăn uống, vệ sinh môi trường và vệ sinh cá nhân. MỘT SỐ DẤU HIỆU NGUY HIỂM KHI TRẺ BỊ NHIỄM KHUẨN HÔ HẤP Nếu trẻ có một trong các dấu hiệu nguy hiểm sau đây là biểu hiện nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính rất nặng hoặc viêm phổi rất nặng cần đưa trẻ đến cơ sở y tế: - Trẻ bú kém, không uống được. - Thở nhanh, khó thở, thở rít khi nằm yên. - Sốt cao, có thể có co giật. - Trẻ bị mệt hơn, ngủ li bì khó đánh thức. MỘT SỐ DẤU HIỆU NGUY HIỂM KHI TRẺ BỊ TIÊU CHẢY Cần đưa trẻ đến cơ sở y tế khi đã điều trị tại nhà 2 – 3 ngày không đỡ hoặc khi xuất hiện một trong các triệu chứng: - Trẻ tiếp tục đi ngoài nhiều lần hơn, phân toé nước. - Nôn liên tục nhiều lần, dấu hiệu mất nước tăng lên. - Sốt, ăn uống kém đi. - Có máu trong phân. PHÒNG CHỐNG THIẾU VITAMIN A Vitamin A cần cho sự phát triển của trẻ nhỏ. Vitamin A giữ gìn sự trong sáng đôi mắt, làm giảm nguy cơ nhiễm trùng và tử vong ở trẻ nhỏ. Hãy cung cấp đủ Vtamin A cho bữa ăn của trẻ và cho trẻ đi uống Vitamin A đầy đủ vào ngày Vi chất dinh dưỡng và vào tháng 12 hàng năm tại Trạm y tế xã phường.
Làm thế nào để nhận biết suy dinh dưỡng trẻ em? Ðôi khi đây là vấn đề gây tranh cãi giữa nhiều cặp vợ chồng. Bài viết này của bác sĩ chuyên khoa dinh dưỡng sẽ giúp các bậc cha mẹ những thông tin hữu ích Trẻ bị suy dinh dưỡng thường có tầm vóc thấp bé hơn trẻ bình thường, dễ mắc bệnh, kém linh hoạt, kết quả học tập cũng bị ảnh hưởng do thiếu các vi chất có liên quan đến sự phát triển của trí não như sắt và iốt. Suy dinh dưỡng trẻ em là tình trạng mắc phải khi mức cung ứng các chất dinh dưỡng thiếu so với nhu cầu sinh lý của trẻ. Nguyên nhân đa dạng Những nguyên nhân thường gặp của suy dinh dưỡng là: 1. Cha mẹ thiếu kiến thức nuôi con: trẻ không được bú sữa mẹ, cho ăn dặm không đúng cách, không biết cách lựa chọn thực phẩm phù hợp với trẻ, cho trẻ ăn quá ít lần trong ngày, kiêng khem quá đáng khi trẻ bệnh. 2. Trẻ biếng ăn. Có nhiều lý do như: - Thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm trùng. Khi bệnh trẻ thường biếng ăn, những kháng sinh được dùng điều trị các bệnh nhiễm trùng vừa có tác động diệt vi trùng gây bệnh, vừa diệt bớt các vi khuẩn thường trú có lợi cho cơ thể tại đường ruột làm giảm quá trình lên men thức ăn, dẫn đến biếng ăn và kém hấp thu. - Chế biến thức ăn không hợp khẩu vị và lứa tuổi của trẻ. - Cách chăm sóc trẻ không phù hợp (quá căng thẳng dẫn đến biếng ăn tâm lý). 3. Trẻ em sinh ra trong các gia đình nghèo, không có đủ thực phẩm để ăn. 4. Trẻ bị nhiễm ký sinh trùng như giun, sán,… 5. Một số nguyên nhân khác ít gặp hơn: trẻ hoạt động quá nhiều, hoặc sống trong môi trường quá nóng, quá lạnh, làm tiêu hao năng lượng nhiều; hoặc trẻ bị bệnh nặng có nhu cầu các dưỡng chất cao mà không được cung cấp tăng cường. Cách tính chiều cao và cân nặng Dễ dàng nhất là dựa vào cân nặng, chiều cao của trẻ so với tháng tuổi: - Trẻ suy dinh dưỡng về cân nặng khi số cân của trẻ ít hơn 20% so với chuẩn trung bình. Ví dụ: bé gái tên Hòa, 42 tháng tuổi, cân nặng 11kg. Dò bảng thấy cân nặng trung bình của trẻ gái ở tháng tuổi đó là 15kg. 20% của 15kg là 3kg. 15kg – 3kg = 12kg. Kết luận: bé Hòa nặng 11kg là bị suy dinh dưỡng. - Trẻ suy dinh dưỡng về chiều cao khi chiều cao của trẻ ít hơn 10% so với chuẩn trung bình. Ví dụ: bé trai tên An, 60 tháng tuổi, chiều cao 103cm. Dò bảng ở hàng 60 tháng tuổi thấy chiều cao trung bình của trẻ trai là 110cm. 10% của 110cm là 11cm. 110cm – 11cm = 99cm. Kết luận: bé An có chiều cao 103cm là không bị suy dinh dưỡng về mặt chiều cao. Cần can thiệp sớm Ðối với trẻ suy dinh dưỡng, việc hồi phục đòi hỏi một khoảng thời gian dài. Riêng chiều cao có thể trẻ sẽ không trở về được chuẩn trung bình như chúng ta mong muốn dù được điều trị hết sức tích cực. Vì vậy, việc can thiệp sớm ngay từ khi trẻ có một trong những biểu hiện rối loạn về dinh dưỡng là điều quan trọng. Các biểu hiện này bao gồm: Biếng ăn. Kém linh hoạt hoặc ưa quấy khóc. Chậm tăng cân hoặc đứng cân liên tục trong 2-3 tháng. Chậm tăng chiều cao hoặc không tăng chiều cao liên tục trong 2-3 tháng. Rối loạn giấc ngủ (ngủ trằn trọc, ngủ giấc ngắn, hoặc giật mình khóc thét khi đang ngủ,…). Rụng tóc vùng chẩm (chiếu liếm). Chậm mọc răng. Da xanh dần, cơ nhão dần. Chậm biết đi. Thường xuyên mắc các bệnh lý nhiễm trùng.
