Thông tin: Các Dạng Cong Vẹo Cột Sống Thường Gặp

Dựa vào cơ chế bệnh sinh và vị trí biến dạng, cong vẹo cột sống được phân loại theo hai nhóm chính: có cấu trúc và phi cấu trúc, kèm phân loại theo vị trí.

1. Vẹo cột sống có cấu trúc (Structural Scoliosis)
Đây là nhóm bệnh lý có thay đổi thực sự trong cấu trúc đốt sống, thường là mạn tính và có nguy cơ tiến triển nếu không điều trị đúng cách. Các dạng chính gồm:

1.1 Vẹo cột sống vô căn (Idiopathic Scoliosis)

• Chiếm đến 80% các ca cong vẹo cột sống.
• Thường khởi phát trong độ tuổi 10–18, gọi là vẹo cột sống tự phát ở tuổi vị thành niên (AIS).
• Nguyên nhân chưa xác định rõ, nhưng yếu tố di truyền và nội tiết tố có thể liên quan.
• Biểu hiện dưới dạng đường cong hình chữ S hoặc C. Người bệnh thường không đau nhưng có dấu hiệu lệch vai, lưng nhô hoặc biến dạng nhẹ khi đứng.
• Diễn tiến âm thầm, cần được theo dõi định kỳ bằng đo góc Cobb trên X-quang.

1.2 Vẹo cột sống bẩm sinh (Congenital Scoliosis)

• Phát hiện từ khi trẻ còn nhỏ, do sự phát triển không hoàn chỉnh của cột sống trong bào thai.
• Có thể do thiếu một phần đốt sống hoặc hình thành thêm đốt sống bất thường.
• Thường được chẩn đoán sớm bằng siêu âm hoặc hình ảnh học.
• Nguy cơ đi kèm các dị tật tim, thận, xương sườn.
• Điều trị thường phức tạp hơn, có thể cần can thiệp phẫu thuật sớm để ngăn biến dạng tiến triển.

1.3 Vẹo cột sống thần kinh cơ (Neuromuscular Scoliosis)

• Liên quan đến các rối loạn thần kinh cơ như bại não, loạn dưỡng cơ Duchenne, tổn thương tủy sống.
• Cơ bị yếu hoặc mất kiểm soát khiến cột sống lệch dần theo thời gian.
• Đây là dạng cong vẹo nặng nhất, thường nhanh tiến triển và ảnh hưởng đến tư thế ngồi, hô hấp.
• Bệnh nhân có thể không cảm thấy đau, nhưng biến dạng rõ rệt và cần phẫu thuật chỉnh hình hoặc ghép dụng cụ hỗ trợ cột sống.

1.4 Vẹo cột sống do thoái hóa (Degenerative Scoliosis)

• Gặp ở người lớn tuổi, thường sau 60 tuổi.
• Do sự thoái hóa đĩa đệm, khớp liên mỏm sau hoặc gãy xương.
• Biểu hiện bằng đường cong nhẹ hình chữ C ở vùng thắt lưng, kèm đau lưng, lan xuống chân, cảm giác tê hoặc yếu chi dưới.
• Khác với các dạng khác, đây là dạng luôn kèm đau mạn tính, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
• Điều trị bao gồm thuốc, vật lý trị liệu và phẫu thuật nếu bảo tồn không hiệu quả.

1.5 Gù cột sống Scheuermann (Scheuermann’s Kyphosis)

• Là một dạng gù thay vì vẹo, nhưng vẫn nằm trong nhóm biến dạng cấu trúc.
• Cột sống cong về trước ở đoạn ngực, do sự phát triển không đều giữa mặt trước và mặt sau đốt sống.
• Thường gặp ở trẻ tuổi teen, nam nhiều hơn nữ.
• Biểu hiện là tư thế xấu, lưng gù, mỏi cơ lưng, đặc biệt sau thời gian ngồi lâu.
• Mặc dù hiếm khi gây biến chứng nặng, bệnh cần được theo dõi và điều trị sớm để tránh tật tư thế vĩnh viễn.

2. Vẹo cột sống phi cấu trúc (Non-Structural Scoliosis)
Còn gọi là vẹo chức năng, không gây thay đổi vĩnh viễn trong cấu trúc xương.

• Đường cong có thể biến mất khi thay đổi tư thế (cúi hoặc nằm).
• Nguyên nhân thường do: Chênh lệch chiều dài chân, co thắt cơ cạnh sống, viêm nhiễm tạm thời (viêm ruột thừa, viêm phổi).
• Không gây tổn thương xương cột sống thật sự, do đó có thể điều chỉnh hoàn toàn bằng điều trị nguyên nhân gốc, chỉnh tư thế, hoặc vật lý trị liệu.

3. Phân loại theo vị trí đường cong
Việc phân loại theo vị trí giúp bác sĩ đánh giá và theo dõi hiệu quả điều trị:

• Vẹo cột sống ngực (Thoracic Scoliosis): Phổ biến nhất, ảnh hưởng khung sườn và có thể làm biến dạng lồng ngực.
• Vẹo cột sống thắt lưng (Lumbar Scoliosis): Xảy ra ở lưng dưới, có thể ảnh hưởng đến vận động và gây đau lưng.
• Vẹo cột sống ngực – thắt lưng (Thoracolumbar Scoliosis): Đường cong nằm giữa ngực và thắt lưng, thường là bẩm sinh và có thể đi kèm dị tật khác.

Xem chi tiết bài viết tại: https://xuongkhopcaokhang.vn/cac-dang-cong-veo-cot-song-thuong-gap/