Một số bệnh có thể gây khuyết tật cho thai nhi nếu người mẹ bị nhiễm trong khi mang thai, hoặc làm suy yếu trầm trọng sức khoẻ của người mẹ và ảnh hưởng đến thai kì (như sanh non, hư thai). Vì vậy, phụ nữ trước khi thành hôn hay khi chuẩn bị có con nên được xét nghiệm để biết đã bị nhiễm những bệnh này hay chưa. Nếu chưa có kháng thể chống lại bệnh nào thì nên tiêm ngừa bệnh ấy trước khi thụ thai. I. Trước khi thụ thai, phụ nữ nên biết đã được chích ngừa hay đã từng nhiễm những bệnh sau đây hay chưa: - Bệnh Rubella - Bệnh Sởi - Bệnh Quai bị - Viêm Gan A - Viêm Gan B - Viêm Gan C - Bệnh Uốn Ván - Bệnh Bạch Hầu - Bệnh Ho Gà Nếu không biết là đã được chích ngừa hay từng nhiễm những bệnh kể trên, thì nên làm xét nghiệm để biết có kháng thể chống lại những bệnh kể trên hay chưa. Nếu chưa có kháng thể chống các bệnh sau đây thi nên chủng ngừa TRƯỚC khi thụ thai: - Bệnh Rubella (German measles)* - Bệnh Sởi* - Bệnh Quai bị* - Viêm Gan A - Viêm Gan B - Bệnh Uốn Ván** - Bệnh Bạch Hầu** - Bệnh Ho Gà** - Nếu ở tuổi 26 hay dưới 26, nên chích ngừa HPV (siêu vi trùng gây bệnh Mồng Gà) trước khi thụ thai - Ngoài ra, cũng nên chích ngừa bệnh Cúm nếu mang thai vào những tháng thường có dịch Cúm (mùa lạnh). Nên chờ ít nhất 1 (một) tháng sau khi chủng ngừa những bệnh kể trên trước khi thụ thai. Trong thời gian chờ đợi này sau khi chích ngừa, người đàn bà cần tuyệt đối tránh thụ thai bằng cách: - kiêng cữ, tức không giao hợp - hoặc dùng cùng một lúc hai biện pháp ngừa thai, như dùng thuốc ngừa thai hằng ngày và đồng thời cũng dùng bao cao su. II. Những thuốc chủng ngừa sau đây không nên chích khi đã có thai: - Bệnh Rubella - Bệnh Sởi (bệnh Thủy Đậu) - Bệnh Quai bị - BCG (thuốc chủng ngừa bệnh Lao) - Bệnh dời ăn*** - Bệnh Mồng Gà - Thuốc chủng ngừa bệnh Cúm ở thể xịt vào mũi (có chứa siêu vi trùng sống, nasal spray flu vaccine, không nên dùng cho người mang thai). Những ngưới đã từng quan hệ tình dục hay đã từng chích ma túy nên thử thêm: - Bệnh Giang Mai - HIV Nếu bị nhiễm bệnh Giang Mai thì nên điều trị cho dứt bệnh truớc khi thụ thai. Nếu bị nhiễm HIV thì nên tìm biết rõ về bệnh này và suy nghĩ kĩ trước khi quyết định thành hôn và sanh con, vì người nhiễm HIV có thể truyền mầm bệnh sang cho con, và vì sức khoẻ suy kém, người bị AIDS (vào thời kì cuối cùng của tình trạng nhiễm HIV) sẽ không thể nuôi dưỡng con cho đến khi khôn lớn. III. Những thuốc chủng có thể tiêm trong khi mang thai nếu có nguy cơ bị nhiễm cao: - Bệnh Dại - Bệnh Cúm - Bệnh Bạch hầu - Bệnh Uốn Ván - Viêm Gan A - Viêm Gan B Nếu bị nhiễm bệnh Viêm Gan A khi đang mang thai, nên tiêm immune globulin để ngừa bệnh phát khởi. Thuốc an toàn và trong đa số các trường hợp có thể ngừa được bệnh Viêm Gan A cấp tính. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------- Tự vựng: BCG (Bacille Calmette-Guerin): BCG là thuốc chủng ngừa bệnh Lao, dùng ở những nơi có nhiều người bị bệnh Lao phổi. Người mang thai không nên tiêm BCG vì ảnh hưởng của thuốc trên phôi thai chưa được xác định rõ. Bệnh Bạch Hầu (diphteria): Bệnh Bạch Hầu do nhiễm vi trùng qua đường hô hấp từ người đã bị nhiễm hoặc qua thực phẩm (như sữa) hay đồ vật bị nhiễm trùng. Bệnh gây nên những mãnh trắng-xám mũi ở họng , ở thanh quản vàcó khi ở da, gây nóng sốt, đau nhức, gây khàn giọng và khó thở. Bệnh cũng có thể gây tổn thương ở tim và dây thần kinh. Bệnh kéo dài trong nhiều tuần. Bệnh Bạch Hầu có thể gây tử vong trong 10%. Bệnh Chó Dại (rabies): Bệnh do siêu vi trùng gây nên, khiến cho não bộ bị viêm. Bệnh nhiễm khi bị một con thú (chó, mèo, chồn, dơi, v.v.) đã bị bệnh cắn hay liếm ở chổ da bị trầy xước. Những triệu chứng bệnh thường xuất hiện từ 10 ngày đến 6 tháng sau khi bị nhiễm siêu vi trùng. Một khi phát khởi, bệnh gây tử vong trong vài ngày. Sau khi bị thú cắn, người bệnh cần được tiêm thuốc ngừa trong vòng 48 tiếng đồng hồ để chận bệnh không phát khởi. Bệnh dời ăn (herpes zoster, zona, shingles): Bệnh do siêu vi trùng gây nên, cùng một loại siêu vi trùng gây bệnh Thủy Đậu (varicella, chickenpox). Vùng da ở ngực, lưng, chân, tay hay mí mắt nổi những vết đỏ và những mụt bọc nước. Các bọc nước sau đó vỡ và khô thành những mãnh mài. Bệnh thường kéo dài trong 1 đến 4 tuần. Ngoài biểu hiện ở da, người bệnh còn có thể bị đau nhức ở những vùng nổi mụt trong nhiều tháng hay nhiều năm. Bệnh Giang Mai (syphilis): Bệnh do vi trùng gây nên qua đường quan hệ tình dục. Bệnh trải qua 3 thời kỳ. Thời kỳ đầu kéo dài từ 3 đến 4 tuần sau khi bị nhiễm vi trùng, thời kỳ thứ hai từ 4 tới 8 tuần sau, và thời kỳ thứ ba từ 1 đến 30 năm sau đó. Thuốc kháng sinh có thể trị dứt bệnh trong hai thời kỳ đầu. Nếu bệnh đã sang thời kỳ thứ ba, thuốc kháng sinh không còn hiệu quả, và bệnh gây tổn hại đến các cơ quan như tim, não, tủy sống, mắt, và có thể gây tử vong. Bệnh Ho Gà (whooping cough, pertussis): Bệnh do nhiễm vi trùng qua đường hô hấp. Hai tuần sau khi bị nhiễm, người bệnh bắt đầu chảy nước mũi, nhảy mũi, ho khan và có nóng sốt nhẹ. Một hoặc hai tuần sau, người bệnh có những cơn ho kéo dài, các cơn ho gây ói mữa và có khi gây chảy máu cam. Thời kì ho kéo dài 3 đến 4 tuần. Bệnh Mồng Gà (bệnh HPV, condylomata acuminata, venereal warts, anal warts, anogenital warts): Bệnh do siêu vi trùng human papillomavirus (HPV) gây nên khi quan hệ tình dục hay tiếp xúc mật thiết với người đã nhiễm. Bệnh xuất hiện 3 đến 12 tháng sau khi bị nhiễm. Bệnh gây những mụt nhỏ, đỏ, ngứa, chung quanh âm hộ, hậu môn, dương vật. Nhiều mụt có thể hợp lại trông giống như bông cải. Người bị bệnh Mồng Gà có nhiều nguy cơ bị ung thư cổ tử cung hoặc ung thư dương vật. Bệnh Quai bị (mumps): Bệnh Quai Bị do nhiễm siêu vi trùng truyền qua đường hô hấp, và trong đa số các trường hợp xảy ra ở trẻ con. Hai đến 3 tuần sau khi nhiễm vi trùng, người bệnh bắt đầu nóng sốt nặng, nhức đầu, và bị sưng tuyến nước bọt ở bên hàm. Bệnh có thể gây viêm não hay viêm màng óc, viêm tụy tạng, viêm tinh hoàn ở trẻ trai và viêm buồng trứng ở trẻ gái. Bệnh thường kéo dài từ 10 ngày đến 2 tuần. Bệnh Sởi (bệnh Thủy Đậu, chickenpox, varicella): Bệnh Sởi do siêu vi trùng gây nên (cùng loại siêu vi trùng gây bệnh herpes zoster). Hai đến ba tuần sau khi bị nhiễm, người bệnh nổi những vết nhỏ ở mặt và thân mình; những vết này sau đó biến thành mụn nước, vỡ và khô thành mài. Bệnh kéo dài trong vài ngày đến 1 tuần. Ở người lớn tuổi và trẻ thơ, bệnh có thề gây bệnh sưng phổi. Hai đến ba tuần sau khi bị nhiễm, người bệnh có thể bị viêm tuyến nước bọt ở hàm, và trong một số ít, bị viêm màng óc. Con trai có thể bị viêm tinh hoàn. Bệnh kéo dài khoảng 2 đến 3 tuần. Bệnh Uốn Ván (Tetanus): Bệnh Uốn Ván do độc tố của vi trùng gây nên. Hai tuần sau khi bị nhiễm do vi trùng xâm nhập qua một vết thương dơ bẩn, người bệnh bị co thắt các cơ hàm (cứng hàm), co thắt các cơ ở lưng, khiến người bệnh cong mình ra sau (thân mình trông giống cái đòn gánh nên bệnh còn được gọi là “Phong Đòn Gánh”), co thắt cơ thanh quản, và bị co giật (động kinh). Bệnh kéo dài từ 4 đến 6 tuần và có thể gây tử vong. Cúm (influenza, flu): Bệnh cúm do siêu vi trùng gây nên. Bệnh rất dễ lây qua đường hô hấp (khi ho hay nhảy mũi). Một đến 4 ngày sau khi bị nhiễm siêu vi trùng cúm, bệnh phát hiện và kéo dài trong vòng 7 đến 10 ngày. Phụ nữ mang thai trong mùa cúm (mùa lạnh) nên tiêm thuốc chủng ngừa. Bệnh Cúm thường nặng hơn bệnh Cảm (common cold) có thể gây biến chứng nặng ở người mang thai, như sưng phổi. Thuốc chủng ngừa bệnh Cúm có 2 loại: loại chích và loại xịt vào mũi. Người mang thai không nên dùng thuốc chủng xịt vào mũi. HIV (Human immunodeficiency virus): HIV là một loại siêu vi trùng lây nhiễm do quan hệ tình dục hoặc dùng kim chích hay bị dính máu, tinh dịch của người đã bị nhiễm. HIV làm suy giảm sức đề kháng của người bị nhiễm. Năm đến hai mươi năm sau khi bị nhiễm, khi sức đề kháng đã suy nhược, người bệnh bị mắc những bệnh nhiễm trùng hay bệnh ung thư mà người không bị nhiễm HIV thường không bị. Bệnh trạng trong thời kỳ cuối cùng này được gọi là AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) vả đi đến tử vong. Một số thuốc hiện nay có thể giúp làm giảm số siêu vi trùng trong máu và gia tăng số huyết cầu cần thiết cho sự đề kháng của cơ thể, nhưng không có thuốc nào trị dứt bệnh. Rubella (German measles): Rubella là một bệnh do siêu vi trùng gây nên. Hai đến ba tuần sau khi bị nhiễm, người bệnh nổi hạch ở sau vành tai, ở phiá sau cổ, và một số nơi khác. Sau đó, người bệnh nổi ban đỏ; ban đỏ bắt đầu nổi ở mặt, sau đó nổi ở thân mình và cánh tay, chân, trong khoảng 3-4 ngày rồi lặn mất. Một số bệnh nhân bị đau nhức khớp xương. Nếu bị nhiễm bệnh trong vòng 3 tháng đầu của thai kỳ, thai nhi bị khuyết tật ở tim, mắt, nảo, xương và tai. Người Anh phân biệt Rubella với bệnh Rubeola (bệnh sởi, measles). Người Pháp và người Tây Ban Nha gọi lẫn lộn Rubella và Rubeola. Viêm Gan A (hepatitis A): Bệnh do siêu vi trùng khiến cho gan bị viêm và gây xáo trộn chức năng gan. Đa số các trường hợp bệnh này bị lây qua đường miệng (từ các thức ăn uống có siêu vi trùng Viêm Gan A) nhưng cũng có thể do tiếp xúc mật thiết với người đã nhiễm bệnh. Phần lớn những người bị nhiễm Viêm Gan A sẽ khỏi hẳn và không bị dư chứng gì. Viêm Gan B (hepatitis B): Viêm Gan B là tình trạng các tế bào gan bị viêm do nhiễm trùng bởi siêu vi trùng (viết tắc svt) Viêm Gan loại B. Gan còn có thể bị nhiễm svt Viêm Gan loại A, C, D và E. Trong các loại viêm gan do siêu vi gây nên, bệnh Viêm Gan B xảy ra nhiều nhất và gây nhiều biến chứng trầm trọng như chai gan và ung thư gan, đặc biệt ở những nước như Việt Nam. Viêm Gan B có thể phòng ngừa được bằng thuốc chủng. Viêm Gan B lây nhiễm: a. qua đường máu, • khi có vết trầy sướt ở da bị dính máu của người đã bị nhiễm, • hoặc khi được truyền máu của người bị nhiễm, • hoặc khi bị chích bởi kim dính máu người đã bị nhiễm, • xâm mình • xỏ khoen vào người, thí dụ xỏ khoen mũi, miệng, bụng v..v • dùng chung bàn chải đánh răng, dao cạo râu có dính máu nguời bị nhiễm siêu vi B b. hoặc khi quan hệ tình dục với người đã bị nhiễm. c. hoặc truyền từ mẹ sang con trong lúc sanh. ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------ *Thuốc chủng ngừa 3 bệnh Rubella (German measles), Sởi (Measies) và Quai bị (mumps) thường hổn hợp và được tiêm chung với nhau với tên MMR (chữ tắt của Measles, Mumps, Rubella). ** Thuốc chủng ngừa 3 bệnh Uốn Ván (Tetanus), Bạch Hầu và Ho Gà thường được hổn hợp và tiêm chung với tên Tdap (chữ tắt của Tetanus, Diphteria và Pertussis). ** Sau khi chủng ngừa bệnh Zoster thì nên chờ 3 (ba) tháng trước khi thụ thai. Chương Trình Vấn Đáp SỐNG KHOẺ Điện chỉ (email address)= songkhoe@crctvn.org Chương trình trực tuyến mỗi sáng Chủ Nhật VN. http://songkhoe.crctvn.org
Ðề: Những bệnh nên chủng ngừa trước khi thụ thai những kiến thức rất bổ ích cho người sắp lập gia đình như mình. cảm ơn bạn nhiều lắm!
