KHÚC CHIẾN CA CỦA HỔ MẸ Dịch giả Đặng Ly Nhà xuất bản Thời Đại PHẦN MỘT Con Hổ, biểu tượng sống của sức mạnh và quyền lực, thường gây ra nỗi sợ hãi và niềm kính trọng. I NGƯỜI MẸ TRUNG QUỐC Rất nhiều người băn khoăn về cách các bậc cha mẹ Trung Quốc nuôi dạy con cái với những khuôn mẫu thành công điển hình. Họ tự hỏi các ông bố bà mẹ này đã làm gì để sản sinh hàng loạt những cỗ máy giải toán và thần đồng âm nhạc, điều đó sẽ như thế nào trong gia đình, và họ có thể làm được hay không. Rồi, để tôi nói với họ, bởi vì tôi đã làm điều đó. Đây là vài việc mà các con gái tôi, Sophia và Louisa không bao giờ được phép làm: • Ngủ ở nhà nhà người khác. • Nghỉ học. • Tham gia đóng kịch ở trường. • Kêu ca về việc không được đóng kịch. • Xem ti vi hay chơi điện tử. • Lựa chọn các hoạt động ngoại khóa. • Có bất cứ điểm nào thấp hơn điểm A. • Không đứng đầu trong tất cả các môn học trừ thể dục và kịch. • Chơi bất kỳ nhạc cụ nào trừ dương cầm hay vĩ cầm. • Không luyện đàn. Tôi sử dụng cụm từ “người mẹ Trung Quốc” một cách chung chung. Tôi mới gặp một chàng trai da trắng vô cùng thành đạt người Nam Dakota (bạn từng gặp anh ta trên ti vi rồi đấy), và sau khi so sánh các dấu hiệu, chúng tôi đã quyết cho rằng người cha thuộc giai cấp công nhân của anh ta dứt khoát là một “người mẹ Trung Quốc”. Tôi biết vài bậc cha mẹ người Hàn Quốc, Ấn Độ, Jamaica, Ai-len và Ghana cũng có phẩm chất như vậy. Ngược lại, tôi cũng biết những người mẹ có nguồn gốc Trung Quốc, phần lớn sinh ở miền Tây, lại không phải là “người mẹ Trung Quốc”, do họ lựa chọn hoặc bởi những nguyên nhân nào đó. Tôi cũng sử dụng cụm “cha mẹ phương Tây” một cách chung chung. Các ông bố bà mẹ phương Tây vô cùng đa dạng. Tóm lại, tôi sẽ liều lĩnh mà nói rằng, người phương Tây rất thiếu nhất quán trong việc nuôi dạy con cái khi so với người Trung Quốc. Vài bậc cha mẹ phương Tây nghiêm khắc, một số khác lại dễ tính. Đó là các cặp cha mẹ cùng giới tính, những đấng phụ mẫu người Do Thái chính gốc, các bậc sinh thành đơn thân, các vị phụ huynh từng là dân híp-pi, những ông bố bà mẹ làm chủ ngân hàng đầu tư, và các bậc cha mẹ trong quân đội. Không một người làm cha mẹ nào trong các đấng phụ mẫu “phương Tây” đồng ý hoàn toàn khi tôi sử dụng cụm từ “cha mẹ phương Tây”, tất nhiên là tôi không định đề cập tới tất cả các ông bố bà mẹ người phương Tây – mà chỉ giống như cụm từ “người mẹ Trung Quốc”, không có nghĩa là nói tới tất cả những bà mẹ người Trung Quốc. Dù sao chăng nữa, thậm chí ngay cả khi các bậc phụ huynh phương Tây cho rằng mình đang tỏ ra nghiêm khắc, họ cũng thường không giống với những người mẹ Trung Quốc. Ví dụ như bạn bè phương Tây của tôi xem việc nghiêm khắc với con cái trong việc luyện đàn là chơi khoảng 30 phút mỗi ngày. Tối đa là một giờ. Còn với một người mẹ Trung Quốc thì giờ đầu tiên thật dễ dàng. Giờ thứ hai và thứ ba mới khó khăn kia. Bất chấp sự cứng nhắc của những khuôn mẫu về văn hóa, có hằng hà vô số nghiên cứu chỉ ra những khác biệt rõ ràng và đong đếm được giữa người Trung Quốc và người phương Tây trong nuôi dạy con cái. Trong một nghiên cứu trên 50 bà mẹ người Tây Mỹ và 48 bà mẹ người Trung Quốc nhập cư, gần 70% các bà mẹ phương Tây cho rằng “ép buộc phải thành công ở trường học không tốt cho trẻ” hoặc “các ông bố bà mẹ cần ủng hộ quan điểm là học tập để vui chơi”. Ngược lại, hầu như chẳng có người mẹ Trung Quốc nào nghĩ như thế. Thay vào đó, phần lớn các bà mẹ Trung Quốc tin rằng con cái mình có thể trở thành sinh viên “xuất sắc nhất”, rằng “thành tích học tập phản ánh việc nuôi dạy thành công”, và rằng nếu con cái không giỏi giang ở trường thì hẳn đã có “vấn đề” gì đó và các ông bố bà mẹ “đã không làm tròn phận sự của mình”. Những nghiên cứu khác cũng cho thấy khi so sánh với các bậc cha mẹ phương Tây, các ông bố bà mẹ Trung Quốc bỏ ra khoảng 10 giờ mỗi ngày để rèn luyện các bài tập ở trường cùng con cái. Ngược lại, trẻ em phương Tây rất có thể sẽ tham gia nhiều vào các đội thể thao hơn. Điều này đã đưa tôi đến một kết luận. Một vài người có thể nghĩ rằng kiểu mẫu bà mẹ thể thao người Mỹ cũng tương tự như người mẹ Trung Quốc. Điều này sai hoàn toàn. Không giống như kiểu Bà mẹ Bóng đá sít sao điển hình của phương Tây, người mẹ Trung Quốc tin rằng (1) bài tập luôn phải được làm đầu tiên; (2) A trừ là một điểm số tệ hại; (3) con cái phải vượt xa hai năm về môn toán so với bạn bè cùng lớp; (4) không bao giờ than phiền về con cái giữa chốn đông người; (5) nếu con cái cãi lại thầy cô hoặc huấn luyện viên thì bố mẹ sẽ đứng về phía thầy cô hoặc huấn luyện viên đó; (6) hoạt động thể thao duy nhất con cái được phép tham gia là khi cuối cùng chúng có thể giành chiến thắng với huy chương; và (7) đó phải là huy chương vàng.
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") II SOPHIA Sophia là con gái đầu của tôi. Jed, chồng tôi là người Do Thái, còn tôi là người Trung Quốc, chúng tôi tạo ra những đứa trẻ Mỹ pha Do Thái lai Trung Quốc, một tổ hợp dân tộc nghe có vẻ kỳ lạ nhưng trên thực tế lại được hình thành khá nhiều ở một vài nhóm người nhất định, đặc biệt là trong các khu dân cư của trường đại học. Si Hua là tên Trung Quốc của Sophia, mang ý nghĩa “thông tuệ”, đó là tên bà ngoại đặt cho cháu. Kể từ khi Sophia chào đời, nó đã thể hiện tính lý trí và khả năng tập trung đặc biệt. Sophia mang những phẩm chất của bố cháu. Khi còn bé, Sophia đã nhanh chóng ngủ đến trọn đêm, và chỉ khóc khi cần gì đó. Thời gian đó, tôi vật lộn với việc viết các bài báo về luật – tôi đã rời khỏi một hãng luật ở Wall Street mà tôi sẽ không bao giờ quay lại nữa, và liều mạng giành lấy công việc giảng dạy – và Sophia mới hai tháng tuổi đã hiểu điều này. Lặng lẽ và trầm tư, nó hầu như chỉ ngủ, ăn, và nhìn tôi viết lách cho đến khi được một tuổi. Sophia phát triển sớm về nhận thức, mười tám tháng tuổi nó đã thuộc bảng chữ cái. Bác sỹ nhi khoa của chúng tôi phủ nhận khả năng của hệ thần kinh, khăng khăng cho rằng Sophia chỉ thuộc vẹt thôi. Để chứng minh luận điểm này, ông lôi ra một biểu đồ phức tạp to tướng, với các chữ cái được ngụy trang dưới hình các con vật như rắn và kỳ lân. Vị bác sỹ nhìn tấm biểu đồ, rồi liếc Sophia, rồi lại quay lại tấm biểu đồ. Ranh mãnh, ông ta chỉ vào một con cóc mặc chiếc váy dài đầu đội mũ bê-rê. Sophia hét lên, “Q”. Vị bác sỹ làu bàu. Rồi ông nói với tôi, “Không được mách nước.” Tôi được cứu nguy khi chúng tôi chỉ đến chữ cái cuối cùng: một con rắn nhiều đầu với vô số cái lưỡi đỏ lòm thè ra xung quanh, Sophia đã nhận ra đúng chữ “I”. Sophia xuất sắc ở lớp mẫu giáo, đặc biệt ở môn Toán. Trong khi những đứa trẻ khác học đếm từ 1 đến 10 theo kiểu sáng tạo của người Mỹ – với những cần câu, giọt sương và hình nón – thì tôi dạy Sophia bốn phép cộng, trừ, nhân, chia, và phân số cùng số thập phân theo cách học vẹt của người Trung Quốc. Phần khó khăn chính là việc đưa ra câu trả lời đúng từ cách sử dụng các hình ảnh cần câu, giọt sương, và hình nón ấy. Thỏa thuận mà tôi và Jed đã đưa ra khi kết hôn là con cái sinh ra sẽ nói tiếng quan thoại và được dạy cả tiếng Do Thái (tôi còn cho cả Đạo Thiên chúa vào, nhưng quả là quá dễ dàng từ bỏ thứ Đạo Thiên chúa vừa mới bén rễ trong gia đình tôi, tuy nhiên vấn đề này sẽ bàn đến sau). Khi hồi tưởng lại, đây thực là một thỏa thuận gây cười, bởi vì chính tôi không hề nói tiếng quan thoại – ngôn ngữ địa phương của tôi là tiếng Phúc Kiến kia mà – và Jed cũng chẳng hề sùng đạo chút nào. Nhưng dù sao chăng nữa, thỏa thuận đó vẫn được thực hiện. Tôi thuê một người giữ trẻ nói tiếng quan thoại trông Sophia, và chúng tôi đã kỷ niệm lễ Hanukkah lần đầu tiên của mình khi Sophia được hai tháng tuổi. Khi Sophia lớn hơn, có vẻ như nó đã chọn lọc được những điều tốt đẹp nhất của cả hai nền văn hóa. Nó tìm tòi và đặt câu hỏi, phẩm chất từ nửa Do Thái. Và từ tôi, nửa Trung Quốc, nó có các kỹ năng – rất nhiều kỹ năng. Tôi không có ý nói đến những kỹ năng bẩm sinh hay những kỹ năng tương tự như thế, mà là những kỹ năng về học tập siêng năng, có kỷ luật, cách phát triển vấn đề chắc chắn của người Trung Quốc. Khi Sophia lên ba, nó đã đọc Sartre , thực hành các lý thuyết đơn giản, và có thể viết một trăm chữ Trung Quốc. (Jed giải thích: Sophia đã nhận ra từ “Cấm vào”, có thể vẽ hai vòng tròn chồng khít lên nhau, và có thể cũng đọc được chữ Trung Quốc như vậy). Khi quan sát những ông bố bà mẹ Mỹ ca ngợi hết lời con cái mình khi chúng làm được những bài tập dễ dàng nhất – vẽ được những nét chữ nguệch ngoạc hay những con sóng cứng đơ như que củi – tôi nhận ra rằng các đấng phụ mẫu Trung Quốc có hai điều vượt qua những ông bố bà mẹ phương Tây: (1) đặt kỳ vọng cao hơn ở con cái mình, và (2) đánh giá con cái cao hơn theo chiều hướng hiểu chúng có thể làm được đến đâu. Dĩ nhiên, tôi cũng muốn Sophia thừa hưởng được những mặt tốt đẹp nhất của xã hội Mỹ. Tôi không muốn nó kết cục lại giống như một trong số những “người máy” châu Á lạ kỳ, luôn cảm thấy áp lực quá nhiều từ phía bố mẹ đến mức phải tự sát khi về nhì trong kỳ thi của cơ quan dân sự quốc gia. Tôi muốn nó phát triển đầy đủ, có các sở thích cũng như những hoạt động riêng. Không thể là các hoạt động, như kiểu “hoa tay tài khéo”, có thể dẫn đầu ở đâu đó –thậm chí tệ hơn, chơi trống chẳng hạn để rồi dẫn dắt những kẻ nghiện ngập – nhưng cũng còn tốt hơn một sở thích đầy ý nghĩa nhưng khó khăn chất chồng đòi hỏi khả năng hiểu biết sâu sắc và trình độ điêu luyện. Và chính khi đó dương cầm xuất hiện. Năm 1996, khi Sophia lên ba, nó có hai món đồ mới, bài học dương cầm đầu tiên, và cô em gái nhỏ.
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") theo em là không nên chị ạ, cuộc đời có bao lâu mà hững hờ? sống cho tốt với bố mẹ anh em và người thân là đủ lắm rồi
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") Có lẽ cuốn này xong thì mình kiếm về xem để tìm hiểu xem người mẹ đó dạy thế nào mới được.
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") Chao ban, Chuyen cua ban hay nhung dai qua, va do hap dan voi tre em con khiem ton, dau sao chau nha toi cung doc het va co mot vai y kien huu ich (cac chau nho thich chuyen cua VN nhieu hon) ! Cam on ban
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") Thực ra trong đoạn đầu thì chưa thấy mẹ Hổ đến nỗi nào....
Ðề: Có nên dạy con theo cách của Mẹ Hổ? (trích nội dung cuốn "Khúc Chiến Ca Mẹ Hổ") hôm nay vừa nghe chương trình Đọc sách cùng Ngôi Sao - Hành trang cho con của báo ngoisao.net em cũng có chút thay đổi vì đúng là lúc đầu đọc báo mạng thì phản đối gay gắt lắm, nên có lẽ sẽ tìm đọc xem thế nào? Các mẹ có đoạn nào hay thì post tiếp nhé
