Bạn có biết khi bạn dành thời gian và nỗ lực để dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác là gì, bạn đang đầu tư vào hạnh phúc của con mình?! Nếu bạn có thể dạy cho trẻ biết cảm xúc là gì, chúng tác động đến người khác như thế nào, chưa kể đến bản thân, bạn đang tạo ra những đứa trẻ mạnh mẽ về mặt tinh thần và chúng sẽ trở thành những người lớn mạnh mẽ về mặt tinh thần. Và là cha mẹ, đó là điều mà tất cả chúng ta đều khao khát! Hãy tưởng tượng bạn đang có cảm giác - tức giận chẳng hạn. Bạn biết rằng bạn cảm thấy một điều gì đó mạnh mẽ, giống như một ngọn núi lửa sẵn sàng phun trào, nhưng bạn không thể thể hiện nó. Bạn không có từ nào để diễn tả những gì bạn đang cảm thấy. Có thể bạn sẽ bắt đầu các hành động như dậm chân, đập phá đồ đạt, đánh nhau, điều này có thể không thích hợp lắm nếu cơn giận trở thành cảm xúc (xem sự khác nhau giữa cảm giác và cảm xúc tại đây). Và khi mọi người vẫn không hiểu tại sao bạn lại cư xử tệ hại như vậy, bạn có thể nảy sinh một cảm giác khác đó là sự bực bội. Trẻ em cũng có những cảm xúc giống như người lớn. Cảm xúc của người lớn cũng giống như cảm xúc của trẻ nhỏ. Trẻ chỉ không có vốn từ vựng — những từ mà trẻ biết — để có thể truyền đạt những gì chúng đang cảm thấy. Khi trẻ bước vào thế giới này, trẻ em — đối với mọi ý định và mục đích — đều giống như là những trang giấy trắng. Trẻ sẽ thể hiện bản thân theo cách tốt nhất có thể tùy thuộc vào những gì mà cha mẹ đã dạy. Những kỹ năng bạn dạy trẻ sẽ giúp chúng phát triển khả năng giao tiếp phù hợp khi chúng trưởng thành. Đó là lý do tại sao dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác là rất quan trọng. Bây giờ, chỉ vì một đứa trẻ không thể nói rõ những gì chúng cảm thấy bên trong không có nghĩa là chúng không cảm thấy bực bội, tức giận, thất vọng, v.v. Tất cả những cảm giác đó đều ở bên trong, sẵn sàng bộc lộ khi chúng được kích hoạt. Trẻ em chỉ cần hiểu chúng là gì và học những từ mô tả chúng một cách chính xác nhất. Đó là lý do bạn nên đọc bài viết này. Đến tuổi thứ 2, trẻ thực sự có thể bắt đầu hiểu và ghi nhớ về mọi thứ rất tốt. Đừng bao giờ nghĩ rằng còn quá sớm để bắt đầu hướng dẫn chúng cách phản ứng bằng lời nói hơn là hành vi, đặc biệt là hành vi tiêu cực. Bạn có thể bắt đầu bằng cách dạy cho trẻ những cảm xúc cơ bản, chẳng hạn như vui, buồn, tức giận và sợ hãi. Theo một bài báo nói về dạy con về cảm xúc, “khi được bốn đến sáu tuổi, hầu hết trẻ em có thể nhận biết và hiểu được những cảm xúc cơ bản: vui, buồn, tức giận và sợ hãi. Những cảm xúc phức tạp hơn (chẳng hạn như tự hào, tội lỗi và xấu hổ) được xây dựng dựa trên những cảm xúc cơ bản. Một đứa trẻ nên hiểu rõ về những cảm xúc cơ bản trước khi chúng được làm quen với những cảm xúc phức tạp hơn ”. Cơ hội giảng dạy luôn hiện hữu. Ví dụ, khi bạn muốn dạy con mình ngủ ở phòng riêng. Nhưng khi vừa đặt bé lên giường và bạn tiến ra đến cửa thì con bạn khóc. Lúc này bạn có thể nói điều gì đó như, “Có vẻ như con đang cảm thấy sợ hãi vì bố mẹ cho con ngủ một mình. Sau đó, bạn có thể ngồi cùng với bé và nói về cảm giác của bé — nỗi sợ hãi mà bé có thể trải qua. Lúc này, bạn cũng có thể trấn an với bé rằng mọi thứ đều ổn và bạn chỉ ở phòng bên cạnh nếu bé cần bé có thể qua phòng bạn. Khi con bạn lớn hơn, bạn có thể dạy chúng về những cảm xúc phức tạp hơn, chẳng hạn như thất vọng, bực bội và lo lắng, trong số nhiều cảm xúc khác. Tôi nhớ một tập trong một bộ phim cũ I Love Lucy, bé Ricky sẽ chơi trống trong một chương trình. Lucy lo lắng và bày tỏ sự hồi hộp của mình. Cậu bé Ricky nghe cô ấy nói và sau đó bắt đầu hỏi "lo lắng" là gì. Bạn có thể tưởng tượng rằng sau khi Lucy giải thích cho Ricky xong, cậu bé Ricky không còn muốn chơi trống nữa vì cậu ấy “căng thẳng”. Tất nhiên, ngay trước khi biểu diễn có lẽ không phải là thời điểm tốt nhất để dạy con bạn về sự lo lắng, nhưng bạn sẽ nắm được ý tưởng. Sử dụng càng nhiều thời gian giảng dạy càng tốt. Dưới đây là một số ví dụ về những cách bạn có thể bắt đầu dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác: >> Xem thêm: Học 21 chiến lược xây dựng nhân cách con trẻ Đặt tên cho cảm giác Bất cứ khi nào bạn thấy con mình bộc lộ cảm xúc, đó là lúc bạn nên bắt đầu giáo dục chúng. Giả sử bạn đang ở công viên. Con của bạn đang chơi đùa rất vui vẻ nhưng bạn có một cuộc hẹn với nha sĩ và cần phải rời đi. Bạn nói với con và nó khoanh tay và bắt đầu dậm chân khóc. Thực tế bạn có thể nhìn thấy biểu hiện rất tức giận của nó. Một cách tốt để bắt đầu dạy trẻ nhận biết cảm xúc của mình là gọi tên cảm xúc bằng cách nói, “Con đang cảm thấy tức giận khi phải rời khỏi công viên, nhưng chúng ta có một cuộc hẹn với nha sĩ. Chúng ta sẽ quay lại đây chơi vào một ngày khác ”. Bạn vừa đặt tên cho cảm giác của con bạn, và con bạn bây giờ có một từ để chỉ hành vi của mình. Hoặc giả rằng con bạn sẽ được đón để đi chơi qua đêm ở nhà bạn. Con bạn mỉm cười, cứ vài phút lại nhìn ra cửa sổ và hỏi mấy giờ rồi. Đây là thời điểm tốt để gọi tên cảm xúc của con bạn. “Chà, con rất hào hứng khi được gặp bạn của mình, phải không?” Con người không ngừng cảm nhận, bao gồm cả trẻ em. Sẽ không quá khó để có những khoảnh khắc để bạn dạy trẻ nhận biết cảm xúc. Hãy sử dụng chúng như là một lợi thế của bạn. Sử dụng các nhân vật trong các chương trình truyền hình hoặc phim yêu thích của trẻ. Có một chương trình PBS rất xuất sắc, đó là PBS KIDS nói về cảm xúc và cảm giác. Trong đó có người lớn hỏi trẻ em về cảm xúc giác, suy nghĩ của chúng và cách kiểm soát chúng. Đó là một chương trình rất tốt để bạn và các con của bạn xem chung. Đó là một cách để thảo luận về cảm xúc cá nhân của chúng và cách thể hiện điều đó. Một bộ phim khác mà tôi nghĩ là bộ phim hay nhất, dành cho cả trẻ em và người lớn, là Những mảnh ghép của cảm xúc (Inside Out). Trong phim này, mọi cung bậc cảm xúc đều có nhân vật. Mỗi người thể hiện cảm giác của họ. Về cơ bản, bộ phim nói về sự cần thiết phải biết cảm giác của bạn và có thể thể hiện chúng theo cách tốt nhất. Nhân tiện, một trong số rất nhiều điều tôi yêu thích ở Inside Out là nó dạy cho khán giả biết rằng việc trải nghiệm tất cả các loại cảm giác là điều hoàn toàn bình thường. Không có đúng hay sai khi nói đến cảm giác - chỉ quan trọng là chúng được thể hiện như thế nào. >> Xem thêm: Học các phương pháp giúp con tập trung & học hiệu quả gấp 9 lần Đọc những cuốn sách có nhân vật đối mặt với cảm xúc Một trong những cuốn sách yêu thích của tôi là Mãi yêu con (Love You Forever của Robert Munsch, mua sách tại đây). Cuốn sách này quá hay, chính tôi cũng đã đọc mấy lần rồi. Đó là một câu chuyện chân thành mà bạn có thể đọc cho con mình nghe để dạy về những cảm xúc khác nhau —bực bội, tức giận, tình yêu, nỗi buồn, v.v. Khi bạn đọc cuốn sách, bạn có thể hỏi con mình, "Con nghĩ mẹ của đứa trẻ đang cảm thấy gì ngay bây giờ sau khi con trai của bà ấy làm lộn xộn mọi thứ trong bếp?" Hoặc, "Con nghĩ gì về người đàn ông cảm thấy khi thấy mẹ mình già yếu?" Đây là cơ hội tuyệt vời để nói về các giai đoạn khác nhau của cuộc đời và những cảm giác mà chúng ta có thể trải qua trong suốt thời gian đó và dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác. Dạy những bài hát nói về cảm xúc Có thể bạn đã biết bài hát này rồi — thậm chí có thể tự hát khi còn nhỏ hoặc cho con bạn nghe. Nhưng có một bài hát tuyệt vời tên là If You're Happy and You Know It ! Đây là một bài hát thú vị để dạy con bạn về hạnh phúc. Bài hát có một giai điệu hấp dẫn giống như sau: “Nếu bạn hạnh phúc và bạn biết điều đó, hãy vỗ tay… dậm chân… hãy hét lên,” v.v. Đó là một cách thú vị và tích cực để dạy cảm xúc hạnh phúc cho trẻ em. Một bài hát tuyệt vời khác để dạy về hạnh phúc, buồn, tức giận, v.v. là Bài hát Feelings and Emotion song for kids . Đó là một giai điệu nhỏ rất dễ thương giúp trẻ em hiểu được những cảm giác khác nhau và hành vi thường liên quan đến nó. >> Xem thêm: Học cách giáo dục lòng tự trọng và tự tin cho trẻ Nói về cảm giác của người khác Chúng tôi thường có những bữa cơm gia đình ở nhà của mình. Một đứa cháu gái của tôi được 9 tuổi, và cháu rất thích nói chuyện. Mọi người sẽ lần lượt chia sẻ những điều hay mà mình gặp trong ngày. Cháu gái tôi sẽ đợi cho đến khi đến lượt của mình để nói chuyện của nó. Nhưng khi đến lượt người tiếp theo, nó thường bỏ qua, bắt đầu trượt xuống ghế hoặc đứng dậy rời đi. Không ai còn tập trung vào nó nữa, vì vậy nó không còn có hứng thú. Một lần tôi đã dùng thời gian này để dạy cháu gái của mình về cảm xúc và giác của những người khác . Ví dụ, tôi nói, “Cháu gái khi đến lượt cháu và mọi người đều chăm chú lắng nghe. Cháu nghĩ anh cháu sẽ cảm thấy thế nào khi anh cháu đang cố gắng chia sẻ ngày của mình và cháu đứng dậy rời khỏi bàn ăn? ” Sau đó, nó có thể nói, "anh ấy sẽ buồn?" Nhân cơ hội này tôi giải thích, " Đúng vậy, anh cháu sẽ cảm thấy buồn vì cháu không muốn lắng nghe những điều anh cháu nói." Bé sẽ hiểu ra được điều này. Ngay cả khi nó đã được chín tuổi, cháu gái tôi vẫn cần được dạy rằng người khác cũng có cảm xúc và điều quan trọng là nó phải tôn trọng họ. Đây cũng là thời điểm tốt để dạy sự đồng cảm . Tạo thói quen ghi nhãn cảm xúc của riêng bạn Bà tôi mới qua đời gần đây và tôi đã cảm thấy rất buồn và chán nản. Cháu gái của tôi sống ở nhà bên cạnh và nó chứng kiến một phần của toàn bộ quá trình, từ lúc bà tôi lâm bệnh đến 4 tuần sau khi bà qua đời. Sau khi bà tôi nhập viện, tôi nói với nó, "Bác sợ bà có thể không vượt qua được." Hoặc, "Bác đến bệnh viện để thăm bà và rất buồn khi thấy bà đang quá yếu." Ngay cả sau khi bà tôi qua đời, tôi vẫn thể hiện một cảm giác khác - nhẹ nhõm. "Bác rất nhẹ nhõm vì bà đã mất tại nhà và hạnh phúc vì bà không còn phải chịu đau khổ nữa." Đây là một mất mát rất nặng nề đối với tôi và mọi người trong gia đình. Và khi cháu tôi lắng nghe những cảm xúc mà tôi đã chia sẻ một cách nghiêm túc, cô bé đã có thể hình thành cảm xúc của chính mình. >> Xem thêm: Học các kỹ năng quản trị cảm xúc của con trẻ Giải thích những cảm xúc của người khác Trẻ em là trung tâm của cái tôi. Chúng tin rằng thế giới xoay quanh chúng. Tư duy tập trung là “xu hướng bình thường của một đứa trẻ nhỏ là nhìn mọi thứ xảy ra liên quan đến mình. Đây không phải là sự ích kỷ. Trẻ nhỏ không thể hiểu được các quan điểm khác nhau ”. Ví dụ, nếu con của bạn đang nhảy lên nhảy xuống và tình cờ lúc đó xảy ra động đất, nhiều khả năng chúng sẽ nghĩ rằng chúng đã gây ra động đất. Chúng còn đang ở tuổi quá nhỏ vì thế nó ngăn cản chúng biết bất kỳ điều gì khác biệt. Tương tự, khi cha mẹ ly hôn , đứa trẻ sẽ tự động tin rằng đó là lỗi của chúng - rằng chúng hẳn đã làm điều gì đó sai trái dẫn đến họ chia tay. Bởi vì chúng tin rằng chúng là trung tâm của vũ trụ, rất khó để trẻ em hiểu rằng những người khác cũng có cảm xúc và cảm giác. Và nếu họ làm vậy, họ có thể tin rằng họ đã gây ra chúng. Sử dụng những dịp thích hợp để giải thích cảm giác của người khác và cũng giải thích rằng không phải lúc nào chúng phải cũng chịu trách nhiệm về cảm giác của người khác. Ví dụ, trong trường hợp sắp có một cuộc ly hôn, bạn có thể nói, “Bố và mẹ đang chuẩn bị ly hôn, nhưng nó không liên quan gì đến con cả. Cả bố và mẹ đều yêu con rất nhiều. Bố và mẹ hiểu điều này sẽ khiến con rất buồn. Đối với bố mẹ cũng vậy! ” Sử dụng Hình ảnh hoặc biểu tượng cảm xúc Một cách tuyệt vời khác để dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác là thông qua hình ảnh và biểu tượng cảm xúc. Khi trẻ cảm thấy điều gì đó mà bạn nhận ra, bạn có thể cho trẻ xem biểu tượng cảm xúc và hỏi, “Bây giờ con đang có cảm giác như thế nào? Con có thể chọn một trong số này không? ” Nhưng trước tiên, bạn nên cho trẻ xem qua và giải thích ý nghĩa của từng biểu tượng. Ngoài ra bạn có thể tìm các video nói về cảm xúc và biểu tượng cảm xúc để cùng xem với con mình. Nó không chỉ giúp bạn dạy con về chủ đề quan trọng này mà còn mang lại cho bạn một khoảng thời gian gắn kết tốt giữa bạn và con bạn. Một lợi ích tuyệt vời khác có được từ việc dạy trẻ nhận biết cảm xúc, đặc biệt là sự tức giận và thất vọng, là chúng sẽ khó có khả năng hành động. Ví dụ, bằng cách khuyến khích trẻ dùng lời nói để thể hiện sự tức giận của mình với bạn bè, trẻ sẽ không thể hiện sự tức giận đó bằng cách đánh nhau với bạn. Ít nhất trẻ phải học được những từ để thể hiện sự tức giận của mình >> Xem thêm: Học cách cùng con vượt qua các rối loạn tâm lý Hãy để con bạn học từ chính bạn Con cái của bạn luôn theo dõi bạn. Thực tế chúng giống như một chiếc camera giám sát. Chúng rất chú ý. Vì vậy, nếu con bạn thấy bạn để điện thoại khắp nơi sau khi dùng, chúng sẽ chú ý điều đó. Luôn nhận thức được cảm giác của bạn và cách bạn thể hiện chúng trước mặt con của bạn. Bạn có đang sử dụng từ ngữ hoặc hành vi không phù hợp? Nếu bạn đang lái xe trên đường và ai đó cắt ngang trước mặt bạn, bạn có chửi mắng anh ta không? Rất nhiều người làm điều đó. Nếu bạn đang chở một đứa trẻ trên xe, hãy nhớ rằng, chúng đang chú ý. Bạn đang mô hình hóa những gì cần làm khi bạn trở nên tức giận. Thay vì chửi mắng một ai đó, điều này hoàn toàn không tốt, hãy nói, “Điều anh vừa làm khiến tôi rất tức giận vì tôi phải thắng gấp. Nó cũng khiến tôi rất sợ vì nó có thể gây ra tai nạn ”. >> Xem thêm: Học 6 cách để con bạn phát triển kỹ năng tự điều chỉnh Điểm mấu chốt Bằng cách dạy trẻ nhận biết cảm xúc và cảm giác của mình và những từ nào được sử dụng để mô tả chúng, nó sẽ mở ra một thế giới hoàn toàn mới cho chúng. Giống như cảm xúc của Helen Keller khi cô bé cũng hiểu được ý nghĩa của từ. Trong bộ phim The Miracle Worker, có một cảnh rất hay khi Helen biết rằng nước có tên và mọi thứ đều có tên. Sau đó, không có gì ngăn cản được cô bé - thế giới của cô bé hoàn toàn mở ra. Cảnh tượng đó vẫn khiến tôi ghi nhớ cho dù đã xem phim rất nhiều năm trước
