Huyện Lục Yên cách trung tâm thành phố Yên Bái khoảng 80Km về phía Đông Bắc. Đồng bào dân tộc Tày ở đây có nhiều kinh nghiệm quý trong việc sử dụng cây cỏ sẵn có trong rừng, trên nương rẫy nhằm nâng cao sức khỏe, chữa các bệnh mãn tính thường gặp. Trong số các kinh nghiệm quý đó phải kể đến cây thuốc dây gắm và kinh nghiệm cô nấu dây gắm thành cao dùng cho chữa các bệnh về xương khớp của người Tày nơi đây. Dây gắm còn gọi là cây vương tôn, tên khoa học là Gnetum montanum, người Tày gọi là khau mác muối. Thân dây leo dài đến 10-12m, phình lên ở các đốt. Lá nguyên, mọc đối, cây ra hoa vào tháng 6-8, có quả tháng 10-12. Dây gắm mọc hoang ở các vùng rừng núi cao thuộc các tỉnh Yên Bái, Hà Giang,… Cây gắm trong tự nhiên Theo y học cổ truyền và nhiều nghiên cứu dược lý đã chứng minh: dây gắm vị đắng, tính bình, có tác dụng khu phong, trừ thấp, hoạt huyết, giải độc, tiêu viêm, sát trùng. - Rễ và thân dây gắm dùng làm thuốc giảm đau, chữa phong tê thấp, giải các chất độc. - Lá của dây gắm giã để đắp vào vết thương do rắn cắn. - Dây gắm cũng dùng làm thuốc chữa sốt và sốt rét, sản hậu mòn,… Ngay từ xa xưa, người Tày ở Lục Yên đã thu hái dây gắm mọc hoang trong rừng, trên nương đem về cô nấu thành cao để chữa bệnh xương khớp. Đồng bào thu hái dây gắm vào một thời điểm nhất định trong năm (theo họ vào thời điểm đó dây mới có hiệu quả tốt nhất). Dây gắm thu hái về được rửa sạch, chặt nhỏ, sao khô và bảo quản thật kỹ trước khi cho vào nấu cao. Sau khoảng thời gian 3 ngày 3 đêm được nấu nhừ, tinh lọc, cô đặc liên tục kết hợp với những kinh nghiệm cô nấu cao bí truyền từ đó mới cho ra được một mẻ cao gắm. Người Tày ở Lục Yên dùng cao gắm pha nước uống thay trà hàng ngày hoặc ngâm với rượu uống để chữa các bệnh về xương khớp, viêm khớp dạng ong đốt (bệnh gút). Nguồn: sưu tầm
