Toàn quốc: Dậy Thì Muộn Ở Nam Và Nữ: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu Và Cách Điều Trị

Dậy thì muộn là một dạng rối loạn phát triển dậy thì. Bệnh có thể gây ảnh hưởng nặng tới tâm sinh lý, sự phát triển về thể chất cũng như khả năng sinh sản của con trẻ sau này.

Khái niệm dậy thì muộn?
Dậy thì là thời điểm cơ thể phát triển từ một đứa trẻ thành người lớn. Thời điểm bắt đầu vào độ tuổi 9 – 12 ở con gái và 10 – 13 tuổi ở nam giới. Dậy thì muộn ở nam và nữ có những biểu hiện không giống nhau. Sau đây ta cùng đi tìm hiểu.

Dậy thì muộn ở con gái
Dậy thì ở con gái bắt đầu khi tuyến yên sản xuất hoocmon luteinizing (LH) và hoocmon kích thích nang trứng (FSH). Hai loại hoocmon này kích thích buồng trứng phát triển và bắt đầu sản sinh estrogen. Giai đoạn tăng trưởng mạnh ở bé gái bắt đầu sau khi ngực phát triển. Và chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên sẽ xuất hiện sau khoảng 2 – 3 năm.

Bình thường, con gái bắt đầu dậy thì trong độ tuổi 11 – 15 tuổi. Mà biểu hiện rõ nhất là sự xuất hiện kinh nguyệt lần đầu, cùng một số dấu hiệu sinh dục phụ. Như chiều cao tăng vọt, ngực phát triển và xuất hiện lông ở bộ phận sinh dục. Nếu bạn gái bạn không có những dấu hiệu rõ ràng này ở độ tuổi 13 – 14 hoặc đến 16 tuổi vẫn chưa có kỳ kinh nguyệt đầu tiên thì được gọi là dậy thì muộn.

Dậy thì muộn ở con trai
Dậy thì ở nam giới diễn ra khi tuyến yên bắt đầu tiết ra nhiều hoocmon luteinizing (LH) và hoocmon kích thích nang trứng (FSH) hơn. Đây là hai chất kích thích tinh trùng phát triển và tạo ra hoocmon nam testosterone. Sự phát triển nhảy vọt thường sẽ bắt đầu trong vòng 1 năm từ thời điểm trẻ có dấu hiệu dậy thì đầu tiên, thường là lúc 15 tuổi.

Có nhiều dấu hiệu nhận biết rõ ràng ở thời điểm dậy thì này. Đó là chiều cao, cân nặng tăng nhanh hơn, vai mở rộng dần, cơ bắp bắt đầu phát triển, thanh quản to ra nên giọng nói trở nên trầm ồm. Hệ thống lông của trẻ bắt đầu phát triển, có ria mép và mọc râu, tinh hoàn và dương vật sẽ lớn hơn, có hiện tượng phóng tinh lần đầu.

Nếu bạn nam đã bước qua tuổi 14 mà không có dấu hiệu nào kể trên. Có thể đến gặp bác sĩ để được kiểm tra vật lý. Bác sĩ sẽ đánh giá kích thước của tinh hoàn và dương vật của trẻ. Nếu kết quả cho thấy dương vật và tinh hoàn không phát triển hơn thì chứng tỏ bạn đã bị dậy thì muộn


Dậy thì thường bắt đầu vào độ tuổi 9 - 12 ở con gái và 10 - 13 ở con trai

>>> Dấu hiệu cho thấy tử cung bạn đang chứa nhiều độc tố

Nguyên nhân gây dậy thì muộn
Nguyên nhân gây dậy thì muộn ở bé gái

• Thể chất: Một số bạn gái dậy thì muộn do cơ thể trưởng thành muộn hơn so với bạn bè cùng trang lứa;
• Di truyền: Bé gái bị dậy thì muộn có thể do di truyền từ bố hoặc mẹ;
• Vấn đề ở buồng trứng: Suy buồng trứng sớm (do phóng xạ điều trị bệnh bạch cầu và một số loại ung thư hoặc mắc hội chứng Turner - bệnh mất đi một phần hoặc toàn bộ nhiễm sắc thể X ở nữ giới), do thiếu hormone tuyến yên (LH, và FSH), cơ thể không sản sinh hormone tăng trưởng. Đây đều là nguyên nhân gây dậy thì muộn ở nữ giới
• Lượng mỡ trong cơ thể giảm đi: Dậy thì muộn cũng thường xảy ra ở những bạn gái vận động thường xuyên. Như chuyên viên thể dục, tuyển thủ bơi lội vũ công múa ba lê. Những trẻ gái mắc chứng chán ăn tâm lý hoặc người mắc bệnh kinh niên - có hàm lượng chất béo thường xuyên bị giảm so với khối lượng mỡ trong cơ thể.

Dậy thì muộn ảnh hưởng tới tâm sinh lý trẻ
Nguyên nhân gây dậy thì muộn ở bé trai

• Yếu tố di truyền: Khoảng 70% trường hợp dậy thì muộn ở nam giới là do di truyền từ bố hoặc mẹ
• Thiếu hụt hoocmon: Một số bạn nam dậy thì muộn do hội chứng thiếu hụt hoocmon điều hòa tuyến sinh dục riêng biệt (IGD). Biểu hiệu ở tình trạng thiếu hoocmon luteinizing (LH) và hoocmon kích thích nang trứng (FSH). Tình này trạng này thường xuất hiện ngay từ khi bé trai sinh ra, biểu hiện là bé có dương vật nhỏ bất thường.
• Vấn đề ở tinh hoàn: Các khiếm khuyết ở tinh hoàn, từng phẫu thuật tinh hoàn, tinh hoàn quá nhỏ hoặc phẫu thuật điều trị ung thư đều có thể là nguyên nhân khiến nam giới bị dậy thì muộn.

Sự ảnh hưởng của dậy thì muộn
Dậy thì muộn ảnh hưởng thế nào đối với bé gái?

Dậy thì muộn khiến trẻ sợ hãi và lo lắng
Mỗi nguyên nhân gây dậy thì muộn mang đến những ảnh hưởng khác nhau đến tâm sinh lý của trẻ. Đa số các bạn gái bị dậy thì muộn đều mang tâm lý tự ti so với bạn bè đồng lứa. Hơn nữa là sự lo lắng về khả năng sinh sản sau này. Tuy nhiên, dậy thì muộn không ảnh hưởng quá nhiều đến khả năng sinh sản của bạn gái khi trưởng thành. Sau khi dậy thì, bạn nữ vẫn có khả năng sinh sản bình thường. Dù vậy, để con không mặc cảm và mang tâm lý tự ti khép mình, bố mẹ nên chia sẻ và đồng hành với con nhiều hơn.

Ảnh hưởng của dậy thì muộn đối với nam giới
Với nam giới, dậy thì muộn nếu không điều trị kịp thời sẽ ảnh hưởng tới sự phát triển thể chất và có thể ảnh hưởng tới khả năng sinh sản sau này.

Về thể chất, hầu hết bé trai bị dậy thì muộn thường thấp hơn so với các bạn cùng trang lứa. Nguyên nhân bởi giai đoạn phát triển vượt bậc của con chậm hơn so với các bạn. Tuy nhiên, nếu phát hiện và điều trị kịp thời, nam giới vẫn có thể phát triển đuổi kịp bạn bè khi đến 18 tuổi và có chiều cao như người bình thường.

Về khả năng sinh sản, bé nam bị dậy thì muộn có thể gây ảnh hưởng tiêu cực tới khả năng sinh sản. Hệ thống nội tiết không kích hoạt quá trình phát triển của cơ quan sinh dục nam sẽ khiến dương vật bị nhỏ, teo tinh hoàn. Từ đó gây ảnh hưởng xấu tới quá trình sinh tinh, có thể dẫn đến vô sinh nam hoặc ảnh hưởng tới khả năng tổng hợp testosterone của tinh hoàn.

Quan trọng, dậy thì muộn còn gây ảnh hưởng không tốt tới tâm lý của trẻ. Khi mang tâm lý mặc cảm tự ti, trẻ sẽ tự mình tách ra khỏi tập thể, mang tâm lý rối loạn, không muốn giao tiếp với người xung quanh. Nghiêm trọng hơn có thể dẫn đến trầm cảm.

Phương pháp điều trị dậy thì muộn
Đối với vấn đề dậy thì muộn, phụ huynh cần chú ý quan tâm đến thể chất và đặc biệt là tâm lý của trẻ.

Về thể chất sức khỏe
Với bé trai
Điều trị sử dụng thuốc trong vài tháng. Trẻ sẽ tăng chiều cao, cân nặng, kích thước dương vật tăng và hệ thống lông phát triển

Nếu thiếu hụt hoocmon điều hòa tuyến sinh dục riêng biệt (IGD) hoặc dương vật bị tổn thương, lựa chọn cách điều trị bổ sung testosterone. Liều lượng theo đơn bác sĩ, nhưng nhìn chung tăng theo thời gian và cần bổ sung tiếp khi đã trưởng thành.

Với bé gái
Nếu bé nữ bị dậy thì muộn do lượng mỡ cơ thể giảm: cần cân bằng dinh dưỡng cho bé để bé tăng cân theo đúng chỉ số yêu cầu. Từ đó giúp giai đoạn dậy thì diễn ra bình thường.

Nếu trẻ bị dậy thì muộn về thể chất: Bổ sung estrogen trong 4 – 6 tháng để thúc đẩy quá trình dậy thì diễn ra sớm hơn.

Với trẻ mắc chứng suy buồng trứng sớm hoặc thiếu hụt hoocmon điều hòa tuyến sinh dục. Việc thăm khám và sử dụng thuốc theo chỉ định của bác sĩ là rất quan trọng. Vấn đề sinh sản của trẻ nên được phụ huynh quan tâm và thảo luận cùng bác sĩ điều trị.

Về tâm sinh lý

Bố mẹ cần quan tâm và chia sẻ cùng con nhiều hơn, giúp con nhận ra những điểm mạnh thay vì mặc cảm, tự ti

Đây là một vấn đề hết sức nhạy cảm và quan trọng đối với trẻ bị dậy thì muộn. Phụ huynh cần quan tâm hơn tới con em của mình. Nếu thấy trẻ có tâm lý mặc cảm, tự ti, bố mẹ cần chia sẻ và đồng hành cùng con nhiều hơn. Giúp con nhận ra những điểm mạnh của mình thay vì chỉ chú ý đến những khiếm khuyết của cơ thể mình.

Đối với các bạn nam nữ bị dậy thì muộn, khi nhận thấy mình có dấu hiệu, nên báo với bố mẹ chứ không nên giấu giếm. Dậy thì là một hiện tượng hết sức bình thường mà con người ai cũng trải qua, không có gì đáng xấu hổ. Các em nên tìm hiểu và giữ tâm lý bình tĩnh, đón nhận vấn đề và chia sẻ cùng người lớn để tìm ra phương pháp điều trị phù hợp.

Hầu hết các trường hợp bị dậy thì muộn ở trẻ thành niên không gây ảnh hưởng nhiều tới sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Tuy nhiên, tại Việt Nam, vấn đề giáo dục giới tính còn chưa được quan tâm nhiều. Do đó, trẻ đến giai đoạn dậy thì thường xấu hổ và hay giấu giếm các dấu hiệu của mình. Bố mẹ cần quan tâm nhiều hơn tới con để phát hiện vấn đề và có phương pháp điều trị kịp thời.