Dạy trẻ từ cách tư duy đến diễn đạt . Theo các vị thì từ tư duy đến diễn đạt có quan trọng không ? Tôi nghĩ là có , Với người lớn nó cũng rất quan trọng chứ chưa nói gì tới trẻ nhỏ . các cụ đã có câu " học ăn, học nói . Học gói, học mở" , vậy nên cái gì cũng cần phải học, Một nhà văn hóa đã nói với tôi : "ngôn ngữ là cái vỏ của tư duy, mà trong đó từ lại là vỏ của câu..." nói như vậy có nghĩ là nếu như ý nghĩ dù có tốt đến mấy mà không diễn đạt được bằng ngôn ngữ nói thì cũng chẳng ai nhìn thấy cái lõi tốt ở bên trong cả . Với trẻ nhỏ lại càng quan trọng hơn, " nhân chi sơ, tính bản thiện" . Chúng nghe thấy người lớn nói sao, thì nói lại y như vậy khi còn vô thức, nếu cứ để tình trạng đó sẩy ra thì các vị thử hình dung xem khi có ý thức rồi chúng sẽ ra sao . Tôi là một người chưa có gia đình và trẻ nhất ở diễn đàn này , nhưng tôi thấy hiện nay tình trạng trẻ nói tục tĩu, cộc lốc, thậm chí đôi khi là thiếu văn hóa..rất nhiều ./ Xin lấy một số ví dụ sau :
Bạn TRAN THUAT LAI mến Xin góp ý 1 chút về cách đặt vấn đề của bạn : Ta không thể dạy trẻ Tư Duy, mà chỉ có thể dạy trẻ cách diễn đạt. Tại sao ? Tư duy của trẻ hình thành từ nhận thức của chúng đối với những tác động của môi trường xung quanh, bố mẹ chỉ có thể có những tác động tích cực để giúp trẻ có nhận thức tốt, có sự tự tin để từ đó, tùy thuộc vào năng lực, cá tính mà trẻ sẽ hình thành được tư duy của mình. ( hoặc ngược lại, bỏ bê để trẻ hấp thu những tác động xấu ngoài xã hội ) Còn trong cách diễn đạt, việc trẻ dùng tiếng lóng, tiếng Đan Mạch... một phần là do ảnh hưởng của môi trường ( kể cả báo chí ) và của những người xung quanh ( Bố mẹ mà nói lưu loát tiếng Đan Mạch, câu nào cũng đệm vào thì chắc chắn trẻ tiếp thu tốt thôi) một phần do vốn từ ít . Và điều này thì chúng ta có thể dạy được. Còn nhân chi sơ tính bản thiện lại là 1 phạm trù khác. Đó là bản tính chân thật của con người nói chung, không liên quan nhiều đến cách diễn đạt. Vì vậy, ta có thể đặt lại vấn đề là : Cha mẹ có thể làm gì để trẻ có khả năng diễn đạt tốt, trình bày được các suy nghĩ của mình. Có được không ạ ?
Anh Lê Khanh viết Tư duy của trẻ hình thành từ nhận thức của chúng đối với những tác động của môi trường xung quanh, bố mẹ chỉ có thể có những tác động tích cực để giúp trẻ có nhận thức tốt, có sự tự tin để từ đó, tùy thuộc vào năng lực, cá tính mà trẻ sẽ hình thành được tư duy của mình. Ở đây, xin chưa bàn gì tới cách diễn đạt, tôi chỉ muốn nói rõ phần dạy trẻ cách tư duy. Anh Khanh ơi, tôi chưa hiểu rõ lắm về ý của anh, vì theo hiểu biết của tôi thì dạy cho trẻ cách tư duy là đúng chứ ạ. Những gì tôi được học và đọc được đều chỉ cho thấy rằng tư duy đâu có hình thành một cách tự nhiên mà phải qua học tập chứ ạ. Quá trình nhận thức là quá trình mà con người cần phải học tập không ngừng các phương pháp tư duy để có thể tiến bộ. Nếu chúng ta không dạy trẻ cách tư duy thì làm thế nào trẻ có thể có được phương pháp tư duy tốt được nhỉ ???Tôi thấy ngay cả người lớn cũng vẫn còn phải tiếp tục học các phương pháp tư duy cơ mà. Hôm nay anh có thể tư duy về một vấn đề như thế này nhưng nhờ có học tập ở trường, ở sách báo, truyền thông, trong xã hội...ngày mai có thể cách tư duy của anh lại khác rồi. Bản thân tôi mới đây cũng vừa theo học một khoá về "phương pháp tư duy tích cực". Qua lớp học này tôi đã học được rất nhiều thứ mà nếu không có thầy dạy chưa chắc tôi đã nghĩ ra được một phần nhỏ. Hay là các khoá học mà tôi đang theo ở trường cũng vậy, ngoài phần kiến thức chung, tôi còn học được rất nhiều qua cách tư duy của bạn bè và cua các thầy cô giáo. Ở bên này, tôi hay gặp một số người chuyên làm việc với trẻ con và họ cũng biết ít nhiều về xã hội mình, hôm trứoc có một người hỏi tôi một vấn đề cũng tương tự như anh nói, câu hỏi là "tôi gặp và làm việc với vài người ở Việt Nam, có hai người nói với tôi là trường học ở Việt Nam không dạy cho trẻ con cách tư duy, vậy thì họ dạy trẻ con cái gì" ? Tôi đã hơi ngạc nhiên về hai ý kiến như vậy và tôi đang vất vả tìm hiểu để trả lời câu hỏi đó cho thoả đáng, hôm nay đọc bài của anh tôi cũng hơi ngạc nhiên. Có thể là tôi chưa hiểu rõ ý anh do phần viết của anh quá ngắn gọn nên thành ra không rõ ý !!!. Vậy rất mong được anh giải thích thêm nếu anh cảm thấy muốn trao đổi. Xin cám ơn anh nhiều. Thu Hằng
bác Lê Khanh nói rất đúng, khó mà dạy trẻ cách tư duy . nhưng ta nên dạy trẻ cách thể hiện cái tư duy đó bằng ngôn ngữ nói, còn ở trường học, nhà trường sẽ luyện cho chúng chuyển thể từ cái tư duy đó sang ngôn ngữ viết ../ Tôi xin lấy ví dụ : Một đứa trẻ muốn uống một cốc sữa, nó thản nhiên nói " Pha sữa ! " nếu ta không sửa chh chúng mà đông tình bỏ qua, lâu ngày chúng thành quen khi được đáp ứng nhu cầu ngay lập tức như vậy , và một ngày không xe bạn sẽ khó mà sửa được những câu nói cộc cằn của chúng mà đầu tiên sẽ là tật nói trống không . bạn gọi tên chúng, chúng thản nhiên trả lời " ơi! . cái gì ? " ...lúc đó sẽ rất khó khăn trong những giai đoạn giáo dục tiếp theo. Một số nhà xã hôị cho rằng . Ngày nay hiện tượng bạo lực trong gia đình, sự ngang ngược của tuổi trẻ,....một phần bắt nguồn từ viẹc diễn đạt sai ngôn ngữ nói
Mẹ LUTI và bạn Tran Thuat Lai mến Có thể là do cách diễn tả của tôi chưa rõ, Tôi nói là không dạy trẻ Tư duy được, chứ đâu có nói là không dạy trẻ cách tư duy được đâu !. Vì tư duy và cách tư duy có hai nghĩa khác nhau! . Con người khi sinh ra là đã có tư duy, nhận thức. ( Theo nhà tâm lý C. Jung thì tâm lý của con người có 4 hoạt động chính là : Tư duy – Tình cảm – trực giác và tri giác ) . Tư duy Bước đầu chỉ mang tính bản năng ( gần với trực giác) nhưng qua quá trình tiếp xúc ( tri giác ) trẻ phát triển tư duy của mình theo cách riêng ( tình cảm) , tuỳ theo môi trường, khả năng nhận thức và sự tác động của cha mẹ. TD: Một đứa trẻ ở nông thôn và một đứa trẻ ở thành phố có tư duy khác nhau, đưa đến cách giải quyết vấn đề khác nhau. Trẻ có cá tính nóng nảy có tư duy khác trẻ nhút nhát … Vì vậy, cha mẹ, thầy cô có thể dạy cho trẻ cách tư duy tốt ( theo suy nghĩ của họ) để giải quyết một vấn đề nào đó. Nhưng trẻ sẽ giải quyết vấn đề đó theo tư duy của chúng, chúng sẽ vận dụng, suy nghĩ về cách giải quyết tuỳ theo năng lực và cá tính của mình. Đây chính là một biểu lộ của tính sáng tạo, linh hoạt. Những đứa trẻ chỉ biết nhất nhất theo lời người dạy, dạy đâu làm đó sẽ không thể phát triển năng lực bằng một đứa trẻ tiếp thu có chọn lọc, biết vận dụng tư duy để tìm ra những biện pháp giải quyết khác với biện pháp mà người lớn đã dạy cho mình. Có thể ví tư duy như một con dao, mà cách tư duy là các biện pháp sử dụng con dao đó . Việc sử dụng có hiệu quả hay không, không chỉ tuỳ thuộc vào người dạy, phương pháp dạy mà còn tuỳ thuộc vào người sử dụng nữa, có kẻ sử dụng một cách tuỳ tiện, có kẻ sử dụng một cách thận trọng. Để giải quyết một vấn đề, có nhiều biện pháp khác nhau, có biện pháp hợp lý ( còn gọi là cách tư duy lô gích ! ) có biện pháp không hợp lý. Vì vậy phải học cách giải quyết hợp lý ( học CÁCH TƯ DUY lô gích ) bằng các phương pháp như tư duy tích cực hay phương pháp luận sáng tạo . Đó chỉ là cách sử dụng tư duy ( mà tư duy thì có sẵn trong mỗi người, vì nó là một yếu tố tạo thành tâm & tính ) và để biết cách sử dụng tư duy thì có 3 hình thức : 1/ Không dạy gì cả, để trẻ con tự mò mẫn làm và học theo cách “ thử - sai “ ( rút kinh nghiệm) 2/ Đưa ra một khuôn mẫu, một biện pháp đã hoàn chỉnh, trẻ cứ thế mà áp dụng. 3/ Đưa ra một số gợi ý, môt số công cụ để trẻ tự suy nghĩ , tìm tòi ra cách giải quyết . Ngay cả với người lớn cũng vậy, chúng ta thích học cách tư duy như thế nào dưới đây? 1/ Tư duy sơ sơ, mang tính chủ quan rồi sau đó thì cứ làm, làm rồi sai đâu sửa đó, có khi càng sửa càng sai ! và đôi khi không thể hay không dám nhìn nhận cái sai của mình. 2/ Có một khuôn mẫu ( từ bên ngoài hay bên trên ) mang ra vận dụng, cố gắng làm càng giống càng tốt, gọi là gọt chân để mang giầy . Hay không dám có ý kiến gì cả. cứ thế mà làm, ai làm sao tôi làm vậy, ai làm bậy tôi cũng làm theo ! 3/ Suy nghĩ và cân nhắc với những gì mình có trong tay, để tìm ra cách giải quyết phù hợp với khả năng, hoàn cảnh của mình, có thể gặp khó khăn, có thể gặp thất bại nhưng ta biết rõ tại sao thất bại và nếu thành công thì cũng sẽ biết rõ do đâu mà thành công. Ta có thể lắng nghe, học hỏi, tiếp thu cách suy nghĩ, cách tư duy của người khác. Nhưng khi giải quyết vấn đề, thì ta chỉ làm theo cách của ta, cho dù có thể nhờ ý kiến của những người xung quanh, ta có thể làm tốt hơn, làm nhanh hơn, đúng hơn. Nhưng đó vẫn phải là cách làm của ta, theo TƯ DUY của chính mình. Vì vậy, tôi mới nói là cha mẹ, thày cô có thể dạy cho trẻ CÁCH TƯ DUY, và từ những suy nghĩ đó, trẻ sẽ TƯ DUY THEO tính cách CỦA NÓ, để vận dụng vào thực tế. Chính vì vậy mới có nhận xét là trường học Việt nam không dạy trẻ con cách tư duy, thực ra trường VN có dạy và dạy rất nhiều cho trẻ con Cách tư duy của người lớn, cách tư duy theo các khuôn mẫu chứ không dạy trẻ cách tư duy của trẻ con, hay cách tư duy để hình thành tinh thần sáng tạo. mà điều này thì rất quan trọng ở phương Tây. Như vậy, mẹ Luti cũng hoàn toàn có lý nếu nói là phải dạy cho trẻ cách tư duy hay đúng hơn là cách vận dụng tư duy hợp lý để giải quyết vấn đề, nếu không dạy thì trẻ không biết cách vận dụng tư duy . Chỉ có điều là dạy cách nào và như thế nào cho phù hợp mà thôi. Còn về việc sử dụng ngôn ngữ cộc lốc, không gãy gọn đó cũng là một biểu hiện cho một Tư duy nghèo nàn, thiếu sự linh hoạt nhưng cái chính là do ảnh hưởng của lối sống, cách ăn nói của bố mẹ, cách sinh hoạt trong môi trường xã hội, và đây là điều đã được rất nhiều nhà giáo dục, những người quan tâm thục sự đến thế hệ tương lai ,lên tiếng báo động rồi, không phải chỉ trong thời gian gần đây mà đã hàng chục năm nay rồi. Nhưng !!!!!!!!!
Một bài viết tham khảo về tầm quan trọng của khả năng diễn đạt (bằng lời và phi bằng lời), một bài viết ngắn nhưng rất hữu ích tại Vkipedia
