Vịnh Mốc là nơi đầu tiên bị đế quốc Mỹ ném bom tàn phá trong cuộc chiến tranh bằng không quân đánh phá miền Bắc Việt Nam. Nằm cách quốc lộ 1A 13km về phía đông, cách bãi biển Cửa Tùng 6km về phía bắc, địa đạo Vịnh Mốc (xã Vĩnh Thạch, huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị) là pháo đài thép góp phần giúp quân dân Vịnh Mốc chiến đấu chống lại các cuộc càn quét khốc liệt của Mỹ-Ngụy trong những năm chiến tranh (giai đoạn 1965 - 1972). Địa đạo Vịnh Mốc là hệ thống đường hầm trong lòng đất được đào từ năm 1965 đến năm 1967. Địa đạo có tổng chiều dài gần 2km, chia thành 3 tầng: tầng một cách mặt đất khoảng 13m, tầng 2 cách mặt đất khoảng 15m, tầng 3 cách mặt đất trên 23m; gồm 13 cửa ra vào, trong đó 6 cửa thông lên đồi và 7 cửa thông ra biển (mỗi cửa có tác dụng như một lỗ thông hơi). Địa đạo được kiến tạo như một ngôi làng thu nhỏ dưới lòng đất, có 94 căn hộ gia đình, có giếng nước ngọt đáp ứng sinh hoạt của người dân, có hội trường với sức chứa khoảng 60 người, bảng tin, nhà hộ sinh, nhà vệ sinh, phòng phẫu thuật, bếp Hoàng Cầm (loại bếp nấu được dưới lòng đất mà hạn chế khói bốc lên trên), kho gạo, trạm đặt máy điện thoại, đài quan sát, trạm gác, hầm tránh bom khoan. Địa đạo Vịnh Mốc là một trong những điểm hấp dẫn của tuyến du lịch nổi tiếng DMZ (khu vực phi quân sự), thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước, đặc biệt là những cựu chiến binh Mỹ. Ấn tượng mạnh khi đặt chân lên vùng di tích Vịnh Mốc là dòng chữ lớn nằm trang trọng trong phòng trưng bày: "Tồn tại hay không tồn tại", rút ra từ tác phẩm nổi tiếng Hămlét của nhà văn người Anh Xêchxpia. Câu này lại càng có ý nghĩa hơn và gây xúc động cho du khách khi đặt bênh cạnh những tấm ảnh: một tấm chụp cảnh làng quê trù phú san sát nóc nhà vào tháng 2/1965; còn tấm ảnh kế bên cũng làng quê ấy, nhưng đã bị bom đạn kẻ thù hoàn toàn huỷ diệt trên mặt đất; tấm ảnh 11 cháu bé ra đời trong bóng tối của chiến tranh đang quây quần trong ánh sáng của ngày chiến thắng; tấm ảnh bốn o du kích xinh tươi trong chiếc áo sơ mi trắng lạc quan hát dưới hầm địa đạo và rồi cũng chính họ trong bộ cánh màu xanh người lính lại xuất hiện trên mặt đất điều khiển các khẩu pháo bắn trả kẻ thù. Năm 1976, Bộ Văn hoá - Thông tin đã công nhận làng địa đạo Vịnh Mốc là di tích quốc gia và đưa vào danh mục các di tích đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo an toàn cho du khách, Chính quyền địa phương đã cho tôn tạo, tu bổ, gia cố bằng bê tông các đoạn hầm bị sụt lở; mắc điện ở các lối đi trong địa đạo.Hiện địa đạo là một trong những điểm thu hút rất nhiều khác đến đây hằng năm. Nếu có cơ hội các bạn cùng gia đình hãy cùng land tour Huế - Vịnh Mốc để khám phá những điều thú vị ở đây nhé.
