Cách mạng công nghiệp 4.0 đang làm thay đổi nền tảng cách chúng ta sống, học tập và làm việc. Máy móc có thể “học” rất nhanh, rất hiệu quả và ứng dụng tốt hơn cả con người. Với chủ đề “Tương lai của giáo dục”, sự kiện Forbes Talks của Forbes Việt Nam vừa diễn ra tại TP.HCM đã thu hút hơn 350 khách mời là các diễn giả nổi tiếng, các chuyên gia về giáo dục, nhà hoạch định chính sách, lãnh đạo các doanh nghiệp và công chúng quan tâm tới giáo dục. Trong từng phần trình bày và phiên thảo luận, các diễn giả đã chia sẻ những góc nhìn trong đầu tư vào giáo dục, những xu hướng mới và các khuyến nghị dành cho ngành giáo dục, nhất là ở bậc giáo dục đại học. Nhiều ngành nghề sẽ biến mất Ông Nguyễn Bảo Hoàng - Chủ tịch Công ty Truyền thông Tương tác, đơn vị đại diện thương mại của Forbes Việt Nam chia sẻ: “Sự phát triển của công nghệ đang mang tới những thay đổi sâu rộng trong mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có giáo dục. Tại Việt Nam, lĩnh vực giáo dục đang chuyển mình với sự tham gia của khối tư nhân và tác động của công nghệ vào cách con người học tập, trang bị các kiến thức và kỹ năng mới”. Theo ông Phạm Minh Tuấn - nhà sáng lập kiêm CEO của TOPICA Edtech Group (Tổ hợp Công nghệ giáo dục), 47% việc làm sẽ mất đi trong 10-20 năm tới. Điều này đồng nghĩa sẽ có hàng trăm triệu người trên thế giới (trong đó có lao động Việt Nam) sẽ mất việc. Ông Tuấn dẫn chứng: “Tại châu Âu và Mỹ, Adidas đã thử nghiệm được 1 năm những nhà máy sản xuất giày không cần ánh đèn vì 100% là máy móc. Nếu điều này xảy ra tại các doanh nghiệp da giày, dệt may Việt Nam thì sẽ hơn 2 triệu người lao động thất nghiệp”. Những công việc được dự đoán sẽ mất đi gồm chuyên viên tín dụng, lễ tân, nhân viên thực hiện các giao dịch, lái xe,… Các công việc an toàn là ca sĩ, bác sĩ và giáo viên (bậc phổ thông),... Cùng với đó, rất nhiều công việc mới sẽ xuất hiện. Đó là những việc mà ở thời điểm hiện tại chúng ta còn chưa thể hình dung ra được. Cũng giống chúng ta chưa bao giờ hình dung xe ôm lại có thể trở thành “xe ôm công nghệ” như hiện nay. Chuyên viên Trường Quốc tế Bắc Mỹ (SNA) đang tư vấn cho khách tham dự sự kiện Forbes Talks 2017 về các loại hình đào tạo của trường. Giáo dục nhân bản sẽ lên ngôi TS Đỗ Mạnh Cường - Thường trực Hội đồng giáo dục, Giám đốc chuyên môn Tập đoàn Nguyễn Hoàng (NHG) - cho rằng: “Tiến bộ của công nghệ thông tin đã giúp chúng ta rất nhiều việc, không phải chỉ trong công việc hay sinh hoạt thường nhật mà còn trong ngay cả việc dạy và học. Người học ngày nay có thể học mọi lúc mọi nơi, có thể có những “người thầy” dạy học trò không biết mệt mỏi, hoạt động liên tục không cần ăn uống, trả lời hàng trăm lần cho một câu hỏi mà không hề cáu giận hay bực bội…” TS. Đỗ Mạnh Cường - Thường trực Hội đồng giáo dục, Giám đốc chuyên môn Tập đoàn Nguyễn Hoàng. Tuy nhiên, ông Cường cho rằng cũng chính sự phát triển của công nghệ, của trí tuệ nhân tạo khiến việc học không còn là độc quyền của con người. Máy có thể học rất tốt, rất nhanh, ứng dụng còn chính xác hơn con người. “Người ta từng nghĩ rằng tư duy logic đỉnh cao của con người nằm ở môn cờ vua nhưng cách đây 20 năm, điều đấy đã thay đổi. Khi siêu máy tính Deep Blue của IBM với tích hợp trí tuệ nhân tạo lần đầu tiên đã đánh bái đại kiện tướng cờ vua người Nga, Garry Kimovich Kasparov. Thời điểm đó đánh dấu tư duy logic không còn là của riêng con người nữa”, TS Mạnh Cường dẫn chứng. Trong tương lai rất gần, robot với trí tuệ nhân tạo (AI) có thể thay thế con người để tạo nên các sản phẩm ngày một chính xác hơn với chi phí thấp hơn, có thể thay thế con người trong rất nhiều công việc (nhất là những công việc nguy hiểm). Vấn đề (problem) mà giáo dục phải giải quyết trong tương lai chính là “Làm sao để sống trọn vẹn phẩm giá Người trong một thế giới có rất nhiều thứ giống như người nhưng không phải là Người!” Câu trả lời tuy không khó, nhưng không sẵn có. Bất chấp robot (công nghệ) với AI hiện đại đến đâu, thì những gì do chúng tạo ra vẫn chỉ là các sản phẩm và chúng ta đánh giá cao công nghệ là bởi chức năng tạo ra sản phẩm của nó. Máy móc, công nghệ có thể tạo ra sản phẩm, nhưng chỉ con người mới có thể tạo ra giá trị, vì giá trị chỉ được tạo ra khi các sản phẩm ấy đi vào trong tương quan giữa người với người hay với thế giới xung quanh. Vậy thì, đừng để lối đánh giá con người theo chức năng chi phối chúng ta, mà phải đánh giá con người theo phẩm tính của họ và giá trị họ tạo ra trên nền tảng hiểu rõ bản thân và người khác. Đó là lý do giáo dục nhân bản, lấy giá trị con người làm trọng vốn là sứ mạng muôn thủa của giáo dục sẽ ngày càng lên ngôi. Xem ngoại ngữ là ngôn ngữ thứ hai là một thí dụ khác. Ông Nguyễn Ngọc Thủy - Chủ tịch HĐQT Công ty Cổ phần Anh ngữ Apax - cho rằng trong xu thế hội nhập toàn cầu, con người giao tiếp với nhau không chỉ cần hiểu ngôn ngữ mà còn phải hiểu văn hóa của nhau. Đặc biệt, trong hợp tác, cần phải tư duy cùng nhau. Việc học tiếng Anh ngày nay không chỉ là học ngôn ngữ mà là học văn hóa, tư duy toàn cầu. Cách dạy và học tiếng Anh cũng cần có sự thay đổi, chuyển từ giáo dục ghi nhớ sang khuyến khích sáng tạo.
Việc chia nhóm, khảo sát, tìm kiếm thông tin, sáng tạo trình bày… khi thực hành dự án giúp khuấy động bầu không khí trong lớp, tăng cường phản xạ giao tiếp ngoại ngữ cho học sinh. Theo cuốn sách về giáo dục bằng dự án học tập của tác giả Gulbahar H. Beckett và Paul Chamness Miller xuất bản năm 2006, việc áp dụng dự án học tập trong lớp hiệu quả hơn phương pháp dạy học truyền thống. Điều này đúng đối với nhiều môn học như: toán, kinh tế, khoa học và ngoại ngữ. Dưới đây là những lợi ích dễ thấy của phương pháp học qua dự án học tập (Project-based Learning) với người học. Gia tăng phản xạ giao tiếp Qua những dự án trong lớp học, kỹ năng giao tiếp của học sinh sẽ được cải thiện đáng kể. Từ việc thảo luận, chia sẻ thông tin nội bộ đến thuyết trình trước lớp, các bạn trẻ có vô vàn cơ hội để rèn luyện kỹ giao tiếp bằng tiếng Anh. Nhờ hoạt động hỏi đáp với thầy cô và bạn bè, người học được rèn giũa tư duy phản biện cũng như nâng cao sự nhạy bén khi giao tiếp. Việc tham gia vào các nhóm nhỏ để thực hiện dự án học tập giúp bạn trẻ tích lũy kỹ năng mềm. Phát triển kỹ năng xử lý vấn đề Những dự án nhỏ trong lớp học đòi hỏi học viên phải vận dụng kỹ năng, kiến thức sẵn có cùng trí sáng tạo để giải quyết vấn đề đặt ra. Ông Finkelstein và đồng nghiệp tại Bộ giáo dục (Mỹ) cho rằng những học viên được áp dụng phương pháp này có kỹ năng giải quyết vấn đề và ứng dụng vào đời sống tốt hơn các bạn trẻ trong lớp học truyền thống. Rèn luyện tinh thần làm việc nhóm Những dự án học tập luôn có yêu cầu phức tạp hơn nên thường yêu cầu nhóm học viên cùng thực hiện. Các bạn trẻ phải tự phân chia nhiệm vụ, quản lý tiến độ, tổng hợp thông tin… để hoàn thiện đề tài. Do đó, làm việc nhóm đòi hỏi tinh thần tập thể và sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cá tính khác nhau. Ngoài ra, phương pháp này còn giúp người học cải thiện kỹ năng cộng tác với tập thể và giải quyết mâu thuẫn. Hứng thú học và gia tăng tương tác Việc tham gia vào những dự án trên lớp sẽ phá vỡ sự nhàm chán của cách học truyền thống, giúp bạn trẻ chủ động hơn trong học tập. Điều này mang lại làn gió mới và nguồn hứng khởi cho học sinh, giúp các em hào hứng hơn với bài học và gia tăng sự tương tác trong lớp học. Các bạn trẻ hào hứng học tiếng Anh khi được chủ động tìm tòi và khám phá. Nhớ bài lâu, dễ áp dụng vào thực tế Con người có xu hướng ghi nhớ tốt những điều do chính mình trải nghiệm hoặc khám phá. Tương tự, các bạn trẻ thực hiện dự án trên lớp sẽ ghi nhớ kiến thức tốt và lâu hơn khi được giáo viên truyền thụ theo cách thông thường. Bên cạnh đó, học sinh sẽ hiểu rõ nguyên lý, thực tế và điểm mạnh - yếu của vấn đề cũng như dự án đang thực hiện. Từ đó, các bạn dễ dàng áp dụng kiến thức đã học vào cuộc sống. Phương pháp đào tạo có nhiều ưu điểm này đang được hệ thống Anh văn Hội Việt Mỹ VUS áp dụng với chương trình Anh ngữ Thiếu niên Young Leaders (11-15 tuổi). Chương trình được thiết kế với 3 cấp độ từ nền tảng đến nâng cao, trang bị cho người học kiến thức Anh ngữ và kỹ năng mềm cần thiết. Các bạn trẻ sẽ cùng thực hiện những dự án nhỏ trên lớp do giáo viên đặt ra và hướng dẫn. Giáo trình được cập nhật mới với bộ sách Perspectives (dành cho cấp độ Pacesetters) mang đến cho học viên cơ hội tiếp cận nhiều quan điểm mới mẻ, tiến bộ của những diễn giả TED Talks hàng đầu thế giới. Phụ huynh hoặc các bạn trẻ quan tâm đến phương pháp Học qua dự án học tập và chương trình Young Leaders của VUS có thể xem thêm tại đây hoặc liên hệ số điện thoại (028)73083333.
Sự phát triển như vũ bão của công nghệ đang đẩy môi trường kinh doanh và đời sống xã hội thay đổi với tốc độ ngày càng nhanh. Trong vai trò leader của doanh nghiệp, không ít lãnh đạo lo lắng trước những thử thách mới liên tục xuất hiện: những mô hình kinh doanh mới, đối thủ mới, công nghệ mới,… Mỗi thời kỳ đặt ra những yêu cầu kĩ năng khác nhau cho các leader. Trong kỷ nguyên số hóa hiện nay, lãnh đạo cần có những tố chất nào để phát huy đươc vai trò của mình trong tập thể và trong doanh nghiệp? Tập đoàn eLearning số 1 thế giới Skillsoft, đã thực hiện hàng loạt nghiên cứu trên hàng trăm tập đoàn hàng đầu thế giới và đưa ra 10 tố chất của người lãnh đạo trong kỷ nguyên số hóa. 1/ Tư duy nhạy bén (Agile mindset) • Sử dụng phương pháp phân chia công việc thành các giai đoạn nhỏ, thường xuyên đánh giá kết quả (iterative approaches). • Có thể đóng vai trò trọng tâm hoặc chuyển đổi giữa các vị trí và công việc khác nhau một cách linh hoạt. 2/ Quản trị đa ngành (Cross-functional dexterity) • Có khả năng hợp tác hiệu quả với các bộ phận khác nhau. • Có thể tìm ra giải pháp để giải quyết thách thức yêu cầu nỗ lực liên ngành (cross-functional challenges). 3/ Tư duy kiến trúc (Design thinking) • Kết hợp sự đồng cảm, sáng tạo và logic để quan sát hành vi của khách hàng, rút ra được nhu cầu và mong muốn của khách hàng, từ đó cung cấp sản phẩm, giải pháp để đáp ứng. • Tiếp cận và xử lý công việc bằng phương pháp làm việc thiên về tư duy kiến trúc. 4/ Dẫn dắt đội nhóm (Team-based Orientation) • Am hiểu và biết hành động, biết áp dụng các quy trình và bài học thực tiễn để tối ưu sự tương tác giữa các thành viên trong nhóm; thúc đẩy đội nhóm hoàn thành mục tiêu đã đề ra. • Là một nhà lãnh đạo trách nhiệm, đáng tin tưởng của nhóm. Chính bản thân có mong muốn đạt được sự đồng thuận của các thành viên, khuyến khích thành viên nhóm tham gia vào quá trình ra quyết định. 5/ Thấu hiểu truyền thông xã hội (New media literacy) • Có thể tận dụng các phương tiện truyền thông xã hội mới (như social media) để giao tiếp và thuyết phục. • Biết kỹ thuật để chạm tới các nhóm mục tiêu và sử dụng các ứng dụng để tăng nhận biết thương hiệu, quảng bá sản phẩm, dịch vụ. 6/ Khả năng cộng tác qua môi trường ảo (Virtual collaboration) • Có khả năng thúc đẩy sự tham gia, gắn bó với đội ngũ qua môi trường ảo một cách hiệu quả, duy trì hiện diện như một leader trên môi trường số. • Kiến tạo các hoạt động và sử dụng những kỹ thuật, công cụ để các thành viên đang đóng tại nhiều địa điểm có thể hợp tác hiệu quả. 7/ Tư duy phân tích, xử lý dữ liệu (Analytical/Data-driven mindset) • Tận dụng dữ liệu và thông tin ngầm hiểu (insights) để phát triển, kiểm tra và xác thực các giả thuyết, từ đó đưa ra quyết định ngày càng chính xác hơn. • Biết tiếp cận cân bằng để đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu đã thu thập. 8/ Tư duy thuật toán (Computational thinking) • Có khả năng hiểu và lập luận dựa trên dữ liệu. • Có thể chuyển đổi dữ liệu (data) thành các khái niệm trừu tượng. 9/ Định hướng khách hàng là trung tâm (Customer-centric Orientation) • Đặt trải nghiệm của khách hàng lên vị trí hàng đầu. • Sử dụng các phương pháp và kỹ thuật để xác định những vấn đề khách hàng gặp phải (pain-points) và giải quyết những điểm trọng tâm nhất. 10/ Đam mê học hỏi (Passion for continuous learning) • Không ngừng tìm kiếm thông tin và học hỏi kiến thức mới. • Luôn tò mò và sẵn sàng tìm hiểu những điều mới mẻ để phát triển bản thân. Là một quản lý, bạn đã trang bị được bao nhiêu kĩ năng trong danh sách trên? Là chủ doanh nghiệp, anh/chị thấy nhân sự quản lý của mình đã hội tụ đủ các yếu tố của một lãnh đạo trong kỷ nguyên số hóa?
