Những ngày gần đây, tại phòng khám nam khoa bệnh viện đại học Y dược TP.HCM, có buổi khám bác sĩ gặp tới bốn ca viêm tinh hoàn do biến chứng của quai bị. (ảnh minh họa) Ngày 23.2, em Nguyễn Văn T., 15 tuổi (Trà Vinh) được mẹ dẫn tới phòng khám nam khoa. Mẹ em cho biết, cách đây mười ngày em bị sưng vùng mang tai và quai hàm hai bên kèm sốt, đi khám ở bệnh viện huyện được bác sĩ chẩn đoán là quai bị và cho thuốc uống, sau 7 – 8 ngày tinh hoàn hai bên của em bị sưng lên. Còn anh Trần Tuấn H., 30 tuổi, ở TP.HCM vừa lập gia đình một tháng, đi khám vì sưng đau tinh hoàn bên trái sau khi bị quai bị một tuần. Bác sĩ Phạm Nam Việt, phòng khám nam khoa – bệnh viện đại học Y dược, cho biết đây là hai trường hợp điển hình của biến chứng do quai bị. Theo bác sĩ Nam Việt, mùa xuân là mùa của lễ hội nhưng cũng là mùa của bệnh quai bị. Mặc dù hiện nay bệnh quai bị đã có vắcxin tiêm ngừa nhưng việc phòng ngừa của người dân ở một số vùng nông thôn còn hạn chế, việc phòng ngừa cho trẻ chưa được quan tâm. Nếu không được chủng ngừa, gần như đa số các trẻ khi tiếp xúc với cộng đồng sẽ mắc bệnh quai bị. Quai bị là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do một loại siêu vi gây ra. Bệnh lây chủ yếu qua nước bọt khi nói chuyện, ho, hắt hơi… Điều nguy hiểm là do mọi người không cảnh giác với bệnh quai bị nên bệnh dễ lây lan. Bệnh đặc trưng bởi sưng đau tuyến nước bọt chủ yếu là tuyến mang tai, đôi khi có biến chứng viêm tuyến sinh dục, viêm màng não, viêm tuỵ và một số cơ quan khác. Nếu không có biến chứng, bệnh thường tự hồi phục sau 7 – 10 ngày. BS Nam Việt khẳng định ở nam giới, cứ mười người bị quai bị thì có khoảng 2 – 3 người bị viêm tinh hoàn, thường gặp ở thanh thiếu niên đã dậy thì. Viêm tinh hoàn xuất hiện 7 – 10 ngày sau viêm tuyến mang tai (có thể xảy ra cùng lúc), đa số là bị viêm tinh hoàn một bên, một số trường hợp bị viêm tinh hoàn hai bên (khoảng 15%). Khi bị viêm, tinh hoàn đau và sưng to thường kèm sốt. Một phần ba số bệnh nhân bị viêm tinh hoàn sẽ bị teo tinh hoàn 2 – 6 tháng sau đó. Những trường hợp bị teo luôn cả hai tinh hoàn mới dẫn tới vô sinh. Vì vậy những trường hợp quai bị có viêm tinh hoàn hai bên, để duy trì khả năng sinh sản (dành cho những thanh niên chưa lập gia đình hoặc chưa có con) có thể đến các trung tâm điều trị vô sinh xin trữ lạnh tinh trùng khi chất lượng và số lượng tinh trùng chưa bị giảm nhiều. Hiện nay, ngoài việc chủng ngừa cho người chưa mắc bệnh, không có thuốc đặc trị cho người đang mắc bệnh cũng như không có thuốc ngăn chặn tinh hoàn đừng bị viêm hay đã bị viêm đừng bị teo.
