Đông y cho rằng tăng huyết áp là tình trạng khí nghịch lại gặp các yếu tố phong, hàn, thử, thấp, táo, hoả mà gây ra bệnh. Dưới đây giới thiệu một số phương thuốc đơn giản, có nêu rõ tác dụng từng phương, nhằm giúp người bệnh chọn lựa áp dụng thích ứng với chứng trạng của bản thân, để việc điều trị đạt được hiệu quả mong muốn. * Bài 1: Hoa tam thất 3g (dùng một mình Hoa tam thất hoặc có thể phối hợp Hoa hoè 10g, Cúc hoa 10g). Cho vào bình kín hãm trong 2 phút, gạn lấy nước uống thay trà trong ngày. Tác dụng: Thanh nhiệt, bình can, giáng áp, thích hợp cho người mắc chứng huyết áp cao có hoa mắt, chóng mặt, tai ù. * Bài 2: Tề thái hoa 10g, Dã cúc hoa 10g, Hoa hoè 10g. Cho vào bình kín hãm lấy nước uống trong ngày. (3 vị này đều tác dụng làm giảm áp, song vị Hoa hoè còn làm hạ mỡ máu, tăng sức dai bền cho thành mạch máu, tăng co bóp cho tim, lợi niệu). Tác dụng: Đây là phương thanh nhiệt, lương huyết, giáng áp, làm sáng mắt, phù hợp cho người cao huyết áp do can uất hoá hoả sinh ra đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mắt đỏ, dễ cáu giận, miệng đắng, họng khát, tiểu vàng sẻn, chất lưỡi đỏ. *Bài 3: Cúc hoa 1.000 g (thu hái vào mùa thu) sấy hay phơi khô, tán thành bột mịn. Mỗi ngày dùng 10 – 15g, gạo tẻ 100g, nấu thành cháo ăn trong ngày. Tác dụng: Đây là phương tác dụng sơ phong, tán nhiệt, thanh can giáng hoả, giáng áp, nên phù hợp với huyết áp cao do can uất hoá hoả sinh triệu chứng hoả vượng như đau đầu, hoa mắt, chóng mặt, mắt đỏ, miệng đắng khát… * Bài 4: Kim ngân hoa 15g, Cúc hoa 15g, Sơn tra 30g, Tang diệp(lá dâu) 10g. Tất cả tán vụn, ngày ưống 1 thang, hãm với nước sôi sau 20phút, gạn lấy nước uống thay trà. Dùng 20 ngày là 1 liệu trình. Tác dụng: Đây là phương sơ phong, tán nhiệt, bình can, tiềm dương, hạ mỡ máu, hạ áp. Thích hợp cho người huyết áp cao kèm theo rối loạn lipd máu. Trong phương có cúc hoa, tang diệp, sơn tra đều tác dụng làm hạ huyết áp, riêng vị cúc hoa và sơn tra còn làm hạ mỡ máu, tăng cường lượng máu nuôi tim. * Bài 5: Hoa sơn tra 6g, Sơn tra diệp 6g, hai thứ hãm bình kín lấy nước uống trong ngày. Tác dụng: Dùng cho người cao huyết áp có rối loạn chuyển hoá mỡ. * Bài 6: Hoa mẫu đơn 9 – 15g, sắc uống ngày 1 – 2 lần. Tác dụng: Đây là phương thanh can, tả hoả, khử phong hoạt huyết, chỉ thống, giáng áp, phù hợp với huyết áp cao do can uất hoá hoả. *Bài 7: Tân di hoa 3 – 6g, hãm với nước sôi sau 20 phút uống, ngày 2 ấm. Tác dụng: Đây phương ích phế đàm, khử phong thông khiếu, giáng áp thích hợp dùng cho người huyết áp cao có đau đầu và co thắt mạch máu.
Dinh dưỡng hợp lý cho người cao tuổi. - Cần ăn đa dạng thực phẩm để nhận được nhiều loại dưỡng chất cần thiết cho cơ thể, đảm bảo đủ năng lượng, cân đối đầy đủ các chất, phân bố bữa ăn hợp lý. Bác sĩ Hạnh đưa ra một số lời khuyên dinh dưỡng dành cho người lớn tuổi: - Hạn chế mỡ động vật, nên ăn nhiều cá, các loại đậu, ngũ cốc nguyên hạt. - Chọn gạo mềm, dẻo, không xát quá trắng. Trong chế độ ăn hàng ngày nên giảm cơm và dùng thêm các loại ngô, khoai. - Bảo đảm đủ chất đạm. Nên ăn cá nhiều hơn thịt, mỗi tuần nên ăn ít nhất 3 lần cá và không ăn quá 3 quả trứng. Nên tăng sử dụng đạm thực vật như đậu hũ, tàu hũ ky, sữa đậu nành, các loại đậu đỗ… - Thường xuyên uống sữa, chọn loại giảm béo, ít đường để bổ sung canxi đề phòng loãng xương, có thể chọn sữa chua sẽ dễ tiêu hóa hơn. Ngoài ra, để chú trọng phòng ngừa loãng xương cần tăng cường thực phẩm giàu canxi như cá nhỏ ăn luôn xương, tép ăn nguyên cả vỏ, rau xanh, sữa đậu nành… - Tăng cường sử dụng thực phẩm giàu chất chống oxy hóa (vitamin C, vitamin E, beta-caroten) có trong rau quả tươi, nhiều màu sắc, đặc biệt là rau xanh lá như rau ngót, rau đay, mồng tơi…, dầu thực vật, các loại gia vị như hành, hẹ, gừng, nghệ… - Uống đủ nước, khoảng 6-8 ly mỗi ngày. Chú ý uống nước thường xuyên dù không khát, nhất là vào mùa hè. - Hạn chế thực phẩm nhiều đường ngọt, kể cả mật ong. - Ăn muối vừa phải, giảm gia vị mặn (muối, nước tương, nước mắm), hạn chế thực phẩm mặn như khô, mắm, thức ăn kho mặn… - Hạn chế thức uống có cồn. - Ăn đa dạng nhiều loại trái cây nhiều màu sắc. Riêng với trái cây ngọt chỉ nên ăn vừa phải. Nên ăn cả trái sẽ giúp nhận được nhiều chất xơ hơn là chỉ ép lấy nước. Đặc biệt lưu ý hạn chế tác nhân gây ung thư: - Tránh thức ăn bị mốc vì có thể chứa aflatoxin gây ung thư gan. Đặc biệt lưu ý hạn chế tác nhân gây ung thư: - Không đun chất béo ở nhiệt độ cao để phòng ngừa chất béo dạng trans gây nguy hiểm. - Thay cách chế biến chiên, xào bằng luộc, hấp. - Hạn chế thịt muối xông khói, phơi khô… - Hạn chế các chất gây ô nhiễm, rửa sạch rau quả nhiều lần, gọt vỏ khi ăn. Ngoài chế độ dinh dưỡng hợp lý, người cao tuổi cần vận động vừa sức, thường xuyên để giúp tăng tuần hoàn máu, ăn ngon miệng, chắc xương, hạn chế mất khối cơ, giảm táo bón, rèn luyện trí não.
