- Nhãn là sản vật quý của nước ta. Long nhãn (cùi quả nhãn phơi sấy khô) giàu dinh dưỡng, nhiều protein, chất béo, đường... Ngoài làm thực phẩm như nấu cùng thịt gà, nấu chè... long nhãn còn là vị thuốc quý. Theo Đông y, long nhãn có vị ngọt, tính hơi ôn, vào kinh tâm và tỳ, có tác dụng ích tâm kiện tỳ, tư bổ khí huyết, ích trí an thần. Trong cùi nhãn khô có 0,85% nước, chất tan trong nước 79,77% , chất không tan trong nước 19,3%. Dưới đây là những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả từ long nhãn. Chữa thiếu máu, mất ngủ, hay quên, kinh hoảng: long nhãn 12g, táo nhân 12g, chích hoàng kỳ 12g, bạch truật sao 12g, phục thần 12g, đảng sâm 12g, mộc hương 4g, viễn chí 6g, đương quy 12g, chích thảo 4g. Sắc uống ngày 1 thang. Chữa khối u thông dụng: long nhãn 10-25g, chè xanh 1-1,5g. Nhãn hấp chín cho vào cốc to cùng với chè xanh, đổ 100ml nước sôi. Có tác dụng điều trị bổ trợ đối với các bệnh u bướu. Dùng mỗi ngày 1 thang, chia 3 lần uống lúc nước còn ấm nóng. Chữa tâm thận hư nhược: 250g long nhãn và nửa lít rượu loại ngon. Đem long nhãn ngâm vào rượu trong khoảng hai tuần là có thể dùng được. Mỗi tối trước khi đi ngủ, dùng một ly nhỏ rất tốt cho sức khỏe. Món gà hầm long nhãn giúp chữa thiếu máu, mất ngủ, cơ thể suy nhược Chữa kém ăn, người mệt mỏi, mất ngủ, ra mồ hôi trộm: long nhãn 50g, cao ban long 40g. Sắc long nhãn với nước, thái cao thành miếng mỏng cho vào, đun nóng để hòa tan. Ngày uống 2 lần (sáng, tối), mỗi lần 10g. Thực đơn bồi bổ tăng lực (đại bổ nguyên khí): long nhãn nhục 30g, đường trắng 3g, sâm 3g. Cho vào bát, miệng bát đậy kín dùng giấy bản hoặc vải xô mỏng, hấp cách thủy hoặc hấp trên nồi cơm. Mỗi lần ăn 1 thìa với nước sôi. Dùng cho các trường hợp hồi hộp, tim loạn nhịp, mất ngủ, đau lưng mỏi gối: long nhãn 15g, hạt dẻ 10 - 20 hạt, gạo tẻ 50g, đường vừa đủ. Hạt dẻ bóc vỏ, đập vụn nấu với gạo thành cháo, khi cháo được cho long nhãn vào, đun sôi đều, khi ăn thêm đường. Long nhãn kết hợp cùng các vị thuốc khác tạo nên bài thuốc chữa bệnh hiệu quả Trường hợp kém ăn, chậm tiêu, da xanh tái, hồi hộp, đánh trống ngực, lo âu, mất ngủ (tâm tỳ lưỡng hư): long nhãn 250g, mật ong 250g, đại táo 250g, nước gừng vừa đủ ăn. Nấu long nhãn, đại táo với nước, khi chín nhừ, cho nước gừng và mật ong vào, đun sôi là được. Dùng cho các trường hợp hồi hộp loạn nhịp tim, mất ngủ, sốt nóng về chiều, có mồ hôi trộm, ho khan, ít đờm, đờm lẫn huyết (tâm phế âm hư): long nhãn 20g, kỷ tử 20g, yến sào 30 - 50g. Mỗi thứ liều lượng thích hợp, thêm nước hầm nhừ, sau cho đường phèn vừa đủ. Suy nhược cơ thể sau bệnh nặng dài ngày: ba ba 1 con nhỏ, long nhãn 20g, sơn dược 20g. Ba ba làm sạch, cho long nhãn, sơn dược và nước, thêm gia vị hầm cách thủy ăn. Hoặc long nhãn 16 - 30g, hạt sen 16 - 30g, gạo tẻ 100g. Tất cả nấu cháo.
Long nhãn là vị thuốc quý được chế biến từ cùi của quả cây nhãn, tên khoa học là Euphoria Longana. Lamk. Trong thành phần long nhãn chứa 0,85% nước, chất không tan trong nước là 19,39%, chất tan trong nước 79,77% gồm 29,91% glucose, 0,22% saccharose, 1,26% acid tartric, ngoài ra có saponin, chất béo, tanin và các chất khác.
