Sách biến người thành con vật Hàng chục nghìn học sinh lớp 10 năm nay có nguy cơ phải thâu nạp thứ triết học "kinh khủng" từ cuốn Tình huống Giáo dục công dân 10 do NXB Giáo dục phát hành. Đây là cuốn sách tham khảo do "nhà" của "Bộ" làm ra, có thể dùng cho cả giáo viên và học sinh khi học theo chương trình cải cách. Thực hiện chương trình cải cách giáo dục, 2006 là năm đầu tiên tất cả trường học trên toàn quốc đều dạy và học theo cuốn SGK Giáo dục công dân 10 mới do Mai Văn Bính chủ biên. Cuốn sách gồm những bài giảng "nhập môn" về triết học và đạo đức học với những thí dụ rất sinh động và có tính sư phạm cao. Tuy nhiên, ngay sau khi chương trình được triển khai, rất nhiều nơi đã tự biên tự diễn ra các cuốn sách hướng dẫn, bồi dưỡng, tham khảo, hoặc nâng cao để bán cho các trường; trong đó đáng kể nhất là cuốn Tình huống giáo dục công dân 10 của NXB Giáo dục. Sách có sự tham gia của hai tác giả sách giáo khoa là Nguyễn Thị Thanh Mai và Lưu Thu Thủy. Năm học mới bắt đầu được nửa tháng, liên tiếp nhận được phản ứng từ các giáo viên và học sinh vì hàng chục, hàng trăm chỗ sai trong cuốn sách kể trên. Trang 12 cuốn sách có bài viết về các sự kiện quan trọng trong quá trình phát sinh loài người, với "sự kiện" đầu tiên là "Bàn tay trở thành công cụ lao động". Điều này là sai cơ bản vì công cụ lao động là vật trung gian truyền dẫn sức lao động của con người đến đối tượng lao động, chứ không phải là một bộ phận nào đó trên cơ thể con người. Con người tiến hóa được chính là vì đã không mãi dùng bàn tay hay một bộ phận nào đó trên cơ thể mình để làm "công cụ lao động" như dùng tay chân/răng để bẻ/tước cây... mà đã sử dụng các công cụ như dao/rìu/cưa. Bài viết trên được chú thích là "theo sách Sinh học lớp 12, NXB Giáo dục, tái bản năm 2005". Thực tế, trang 125 của cuốn này ghi nguyên văn "Bàn tay trở thành cơ quan chế tác công cụ lao động". Người làm sách Tình huống giáo dục công dân 10... đã tự tiện "cắt bớt" mấy chữ "cơ quan chế tác" cho gọn. Sai một ly, nhưng biến con người thành con vật. Cuốn sách có rất nhiều lỗi về nội dung, kiến thức cơ bản. Trang 24 có sử dụng một câu chuyện kinh điển trong văn học: Vua Salomon xử kiện. Hai người đàn bà cùng tranh nhau đứa con. Nhà Vua bèn nói: "Gươm đây, chặt đứa bé ra làm đôi cho mỗi người một nửa". Dĩ nhiên, người mẹ thực sự không đồng ý. Nhờ đó nhà Vua biết ai là ai. Tác giả cuốn sách dẫn ra câu chuyện này để minh chứng cho khái niệm "mâu thuẫn" trong triết học. Tác giả hiểu sai nội dung câu chuyện cũng như kiến thức về mâu thuẫn trong sách giáo khoa. Mấu chốt của cách giải quyết trong câu chuyện này dựa vào bản năng của người mẹ chứ không phải là vấn đề mâu thuẫn biện chứng. Vì vậy, tất cả câu hỏi liên quan đến tình huống trên là không trúng. Rất nhiều những tình huống bị hiểu không trúng như vậy (thí dụ tình huống 2- tr.25) Có rất nhiều cái sai mà các cậu học sinh trung học thường mắc phải khi học triết học, thì lại xuất hiện khá phổ biến trong cuốn sách này. Tình huống 1 và Câu hỏi 1 (tr.42), tác giả đã dẫn ra một thông tin kinh tế về việc xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật, con người của công ty Ôbayshi tại Hà Nội. Trong phần đặt câu hỏi, người viết sách đã đồng nhất một khái niệm triết học trừu tượng (khái niệm tồn tại xã hội) với những yếu tố cụ thể trong một tình huống cụ thể. Các học sinh sẽ trả lời thế nào về câu hỏi của tác giả: "Những yếu tố nào được gọi là tồn tại xã hội ở công ty Ôbayshi?" Lại nữa: "Trong những tồn tại ấy, cái nào quan trọng nhất?", lấy đâu ra nhiều tồn tại xã hội mà có "những tồn tại ấy"? Bởi "Tồn tại xã hội là toàn bộ sinh hoạt vật chất và những điều kiện sinh hoạt vật chất " rồi kia mà. Trang 17, sách dẫn ra một đoạn trong phần mở đầu của Thần thoại Hy Lạp. Đùng một cái tác giả đặt ra những câu mà đoạn trích trên cũng như toàn bộ Thần thoại Hy Lạp không đề cập đến. Thí dụ như câu: Tại sao hai vị thần trong đoạn trích trên lại lấy nhau? Chưa hết, tác giả lại bắt học sinh lấy kiến thức của Thần thoại làm kiến thức triết học: Em hãy lý giải vì sao thế giới lúc đầu là một khối hỗn mang, chỉ có hỗn loạn, thế rồi từ đó đã sinh ra thế giới với bao điều kỳ lạ? Vậy là tác giả không những theo lập trường duy tâm mà còn viết sách tuyên truyền cho lập trường duy tâm. Có thể kể đến hàng chục tình huống vừa ngớ ngẩn, vừa đặt không đúng với nội dung của bài học. Câu hỏi 3, câu hỏi 4 (tr.19) đề cập đến mối liên hệ phổ biến trong khi chương trình Giáo dục công dân 10 không học về nội dung này. Còn những lỗi sai về từ ngữ, chính tả cũng rất nhiều. Tr.34, tác giả sử dụng cụm từ "phủ định tình bạn" vừa sai về triết học vừa sai về ngữ pháp tiếng Việt. Thực chất phải nói là "phủ nhận tình bạn". (Theo Thể Thao Văn Hóa)
