Tai biến mạch máu não hay Đột quỵ là tình trạng xảy ra khi có hiện tượng chảy máu trong não, hoặc dòng máu bình thường tới não bị tắc nghẽn. Trong vòng vài phút bị mất nguồn dinh dưỡng thiết yếu, các tế bào não bắt đầu chết, quá trình này có thể kéo dài liên tục trong nhiều giờ tiếp theo. Đây là một cấp cứu thực sự. Hãy tìm sự trợ giúp y tế ngay. Điều trị càng sớm, thì tổn thương và di chứng càng được giảm thiểu. Phải tính đến từng giây từng phút. Các yếu tố nguy cơ của tai biến / đột qụy bao gồm huyết áp cao, trước đó đã từng bị tai biến - đột quỵ, hút thuốc lá, bị tiểu đường, mỡ máu, xơ vữa động mạch và bệnh tim, nguy cơ tai biến - đột quỵ tăng theo độ tuổi,... Nếu bạn nhận thấy có sự xuất hiện đột ngột của một hoặc nhiều dấu hiệu và triệu chứng được liệt kê dưới đây, hãy gọi cấp cứu ngay. Yếu hoặc tê đột ngột ở mặt, tay hoặc chân ở một bên cơ thể hoặc liệt nửa người. Thử giơ cả hai tay lên đầu, nếu một bên tay bị rơi xuống trước thì đó có thể là một dấu hiệu của tai biến mạch máu não - đột quỵ não Đột ngột bị nhìn mờ, nhìn thấy bóng đen hoặc nhìn đôi, nhìn lóa hoặc giảm thị lực, nhất là ở một mắt. Không nói được, nói khó, nói ngọng, nói líu nhíu, không diễn đạt được ý mình (thất ngôn) hoặc không nhắc lại được một câu đơn giản hoặc không hiểu lời nói. Đau đầu dữ dội, đột ngột mà không rõ nguyên nhân, có thể kèm theo cứng gáy, đau vùng mặt, đau giữa hai mắt, nôn hoặc thay đổi ý thức Chóng mặt, lảo đảo, mất thăng bằng hoặc mất khả năng phối hợp động tác hoặc bị ngã đột ngột mà không rõ lý do, nhất là nếu kèm theo các triệu chứng khác. Cách đơn giản nhất để xác định 1 người có phải bị tai biến mạch máu não - đột quỵ não hay không là yêu cầu BN : S. Yêu cầu BN mỉm cười (smile) -> BN không thể mỉm cười được T. Yêu cầu BN nói (talk) một câu đơn giản, Ví dụ: Hôm nay trời đẹp. BN không thể nói hoặc nói ngọng, nói không tròn tiếng R. Yêu cầu BN nâng 2 cánh tay hoặc 2 bàn tay lên (raise). BN không thể nâng 2 cánh tay hoặc yếu hoặc liệt hẳn 1 bên. Còn một dấu hiệu khác về tai biến mạch máu não - đột quỵ là lưỡi của nạn nhân bị cong, hoặc bị ngả về một bên. Hãy gọi cấp cứu ngay lập tức ! Trong khi 1 người gọi điện thoại cấp cứu, trong khi chờ xe cấp cứu thì những người khác lần lượt làm các bước tiếp theo hoặc gọi cho cachcapcuu.com theo số 094.825.9017 để được hướng dẫn - Nhẹ nhàng cố định đầu và cổ BN trong tư thế thoải mái, nới lỏng quần áo (không được xốc bệnh nhân, hạn chế tối đa việc di chuyển BN) - Hô hấp nhân tạo nếu BN ngừng thở - Làm sạch đường hô hấp (lau hoặc hút) nếu BN tiết nhiều dịch - Nghiêng BN sang 1 bên sao cho dịch không tràn vào lấp kín đường hô hấp, nếu bị liệt cho nằm nghiêng sao cho bên liệt ở trên, bên lành ở dưới. - Chườm nhẹ bằng đá hoặc khăn lạnh qua đầu BN - Giữ ấm thân BN bằng áo hoặc chăn Tất cả các bước trên phải làm rất nhanh. Sơ cứu theo y học cổ truyền : Chỉ làm khi vẫn còn thời gian trong lúc xe cấp cứu chưa tới và BN bị ngất hoặc hôn mê (Dừng lại ngay nếu xe cấp cứu đến khi đang làm dở) 1. Tìm ngay một cây kim khâu. Hơ đầu kim vào lửa để sát trùng. 2. Lần lượt chích lễ 10 đầu ngón tay (thập tuyên huyệt) của BN như sau: - Dùng bàn tay trái giữ lấy lóng cuối chỗ gần đầu ngón tay của BN - Dùng 3 ngón tay cái, trỏ và giữa của bàn tay phải cầm kim chích nhanh vào chỗ cao nhất của đầu ngón tay. - Rút kim ra và nặn nhẹ từ chỗ đã chích ra một hay hai giọt máu. Đợi vài phút sau BN có thể sẽ tĩnh lại. 3. Nếu miệng hoặc mắt BN còn méo lệch sang một bên: - Dùng ngón tay cái và ngón tay trỏ của 2 bàn tay vuốt cùng lúc cả 2 vành tai của BN. Vuốt từ trên xuống dưới. Vuốt nhẹ và vuốt liên tục nhiều lần cho đến khi 2 vành tai hồng đỏ lên. - Dùng bàn tay trái bóp nhẹ vào phần trên của vành tai BN và chích vào chỗ cao nhất của vành tai (huyệt Nhĩ tiêm). Nặn ra một vài giọt máu. 4. Yên tâm chờ cấp cứu đến, có thể gọi cho cachcapcuu.com theo số ĐT 094.825.9017 để được hỗ trợ thêm. Tại sao phải làm những việc trên ? Tai biến mạch máu não là bệnh cấp cứu mà việc điều trị kịp thời phải tính đến từng phút nên cần gọi cấp cứu ngay Di chuyển đầu hoặc cổ BN không đúng cách có thể khiến tình trạng tai biến nặng thêm BN có thể bị liệt hô hấp gây tử vong rất nhanh BN tai biến mạch máu não thường tăng tiết dịch và mất phản xạ nuốt, do đó dịch tiết ra có thể bít kín đường thở Nghiêng sang 1 bên để dịch có thể chảy ra khi phản xạ nuốt của BN đã mất Tai biến mạch máu não thường gây sốt và phù, chườm đá nhẹ có thể giảm cả 2 triệu chứng này BN tai biến mạch máu não thường bị co giật, nếu được giữ ấm thân và làm mát đầu có thể làm giảm hoặc ngăn ngừa co giật Theo y học cổ truyền : 10 đầu ngón tay là vị trí của Thập tuyên huyệt, nơi tập trung nhiều đầu dây thần kinh rất nhạy cảm. Theo thuyết phản xạ thần kinh cũng như thuyết toàn đồ, đầu ngón tay tương ứng với phần đầu của cơ thể và đỉnh nhọn của ngón tay ứng với huyệt Bách hội ở đỉnh đầu. Ngoài ra, động tác chích lễ lại có tính “tả” và kích thích rất mạnh. Do đó, có thể nói chích lể các đầu ngón tay là biện pháp đặc hiệu để kích thích tinh thần và khu phong hoá ứ ở khu vực đầu cũng như nảo bộ. Động tác nầy vừa có thể ngăn chận hoặc phục hồi não từ tình trạng hôn mê lại vừa có thể loại bỏ tức thời yếu tố “phong”, nguyên nhân trực tiếp gây ra tai biến. Mặt khác, tác động vào các đầu ngón tay cũng là gián tiếp tác động vào huyệt Bách hội nên có ý nghĩa kích hoạt sự thăng giáng cúa các đường kinh dẫn đến thông kinh hoạt lạc, tiêu trệ hoá ứ, giúp giải quyết việc ứ huyết và điều hoà kinh khí toàn thân. Những việc không được làm 1. Không bế xốc BN, không cố di chuyển BN , đặc biệt là đầu và cổ 2. Không cho BN ăn uống bởi BN có thể đã mất phản xạ nuốt -> nghẹn, đồ ăn thức uống đi vào đường hô hấp gây tắc thở 3. Không dùng thuốc aspirin và các thuốc chống đông, tan máu khác bởi nếu BN bị tai biến xuất huyết não sẽ gây nên tình trạng bệnh nặng thêm 4. Không cho dùng An cung ngưu hoàng hoàn khi chưa có kết quả chẩn đoán BN bị tai biến nhồi máu não hay xuất huyết não 5. Không chủ quan để BN ở nhà tự chữa trị bởi bệnh có thể tiến triển nặng lên rất nhanh sau đó mà không kịp trở tay.
