Đây là bài báo nói về tam đảo “Đó là một cái “tủ lạnh” của đồng bằng Bắc Bộ, một vùng núi mát như Đà Lạt ở miền Nam hay Bà Nà gần Đà Nẵng. Thời xưa, người Pháp xây dựng ở đó khu nghỉ dưỡng dành cho quan chức thực dân. Một thời dường như bị lãng quên, Tam Đảo có vẻ đang vươn lên lấy lại vị trí của nó. Ba chỏm núi vẫn sừng sững như từ thời Sơn Tinh thắng Thủy Tinh, nơi miền xuôi gối đầu vào miền ngược. Ngày xưa, đường lên Tam Đảo dốc ngược và ngoặt nghèo đến lộn ruột. Xe đạp lúc lên đẩy từng bước một, còn lúc xuống phải kéo theo một cái cây khá to mà vẫn vùn vụt lao xuống, dựng tóc gáy. Đường lên đã dễ dàng hơn rất nhiều, không còn dốc cao thẳng đứng và ngoặt quá gấp nữa. Từ Hà Nội đi đường cao tốc Thăng Long ra Nội Bài, nhìn thấy thấp thoáng máy bay đậu trên sân ga, cũng là lúc tới ngã ba, quẹo trái đi Vĩnh Yên. Đường này nhiều đoạn còn đang làm, đất đá lổm nhổm đo đỏ và bụi mù, với những cây cầu đang được dang dở dựng lên. (Đến Vĩnh Yên bọn em rẽ vào cái hồ trung tâm này nghỉ ngơi ăn trưa. Ở đó có một cái quán xây bằng gạch trông như chuồng lợn, nhưng cũng được. Cái chính là có phong cảnh thoáng rộng ven hồ) Vĩnh Yên đã thấp thoáng là một thị xã thủ phủ. Quy hoạch kiểu mới với những con đường rộng thẳng, có hồ rộng, cây xanh và những kiến trúc kiểu phương Tây bên cạnh những con phố cổ rợp bóng cây. (Kiến trúc Pháp đua nhau mọc lên khắp Vĩnh Yên, như nhớ về thời Tam Đảo là nơi nghỉ ngơi cho quan chức Pháp) Đó là nơi người ta thường dừng chân trước khi leo 10 km đường núi trên con đường dài 24 km lên Tam Đảo. Đường không xa nên cảnh đổi rất nhanh. Những cánh đồng đất đỏ miền trung du nhanh chóng nhường cho những ngọn đồi xanh mát như đường lên Đà Lạt. (Lại có cả nhà kiểu Úc nữa chứ. Cứ như là Nhà hát con sò ở Sydney ý, đặt cạnh nhau mà ngắm, đỡ phải đi) Không còn cái nhà tre lá nứa, lán trại của mấy chú bộ đội mấy chục năm trước đóng ngay đầu con dốc vào thị trấn Tam Đảo. Cái cột cờ tre và cái sân bóng chuyền cũng không còn. Chỗ ấy bây giờ là nơi ngắm cảnh, từ trên cao nhìn xuống toàn cảnh xa mờ giữa làn sương. Ba chục năm trước, tôi dẫn một đoàn chuyên gia Liên Xô, những khách châu Âu hiếm hoi và được trọng vọng, lên nghỉ Tam Đảo. Hồi ấy, trên con đường chính từ cổng khu nghỉ mát tới hồ bơi ở cuối đường, là những căn nhà gỗ được coi là sang trọng, dành cho chuyên gia. Mỗi nhà có bốn phòng, kiểu dacha [nhà nghỉ ngoại ô], dựng trên những cái cột gỗ. Bây giờ không thấy những căn nhà gỗ xinh xinh này nữa, thay vào đó là cả một rừng nhà bê tông choàm oạp, chen đủ kiểu châu Âu lẫn chóp Arabia. Tôi cố tìm những dấu tích quen cũ, chỉ thấy cây cầu xi măng nhỏ giữa phố, những bậc cầu thang phố núi và thấp thoáng dấu vết của cái bể bơi ngày xưa có nước mát lạnh vì được dẫn từ suối... Những khúc cua gấp, đổ dốc mà chạy sau những chiếc ô tô sẽ thấy mùi khét lẹt của phanh và lốp:
