Ba năm đầu đời là giai đoạn phát triển có tính quyết định tới trí thông minh và năng lực sáng tạo của trẻ em. Vậy cha mẹ có thể tận dụng cơ hội này để nuôi dạy con tốt nhất ra sao? Ngày 18.4, tại hội thảo "Thông minh và các kích thích thông minh cho trẻ", bác sĩ Pongsak Noipayak - Trưởng khoa Phát triển và hành vi nhi khoa, ĐH Y Bangkok Metropolitan (Thái Lan) - đã có những gợi ý... Có thể tập nói cho bé từ khi bé mới lọt lòng? - Đúng là như vậy. Dưới 6 tháng tuổi, chỉ qua những lời hát ru, thậm chí nhưng câu “ô, a” mà mẹ lặp đi lặp lại với trẻ, em bé đã có những tiếp nhận đầu tiên về ngôn ngữ. Biểu hiện là việc bé đáp lại lời gọi của mẹ bằng chính những từ còn chưa rõ nghĩa ấy. Từ 6 – 12 tháng, người mẹ có thể chuyển sang việc gọi tên bé, chỉ và nói tên những đồ vật quen thuộc, hát các bài hát đơn giản, đọc truyện tranh. Sang giai đoạn 12 – 18 tháng, mẹ chỉ cho em bé tên các bộ phận cơ thể và mở rộng thêm từ về các đồ vật trong gia đình. Lớn hơn nữa, trẻ bắt đầu có thể hiểu được các từ phức tạp hơn như yêu cầu làm gì đó từ cha mẹ. Cứ như vậy, bằng việc thiết kế môi trường ngôn ngữ tăng dần về độ khó, cha mẹ sẽ giúp vốn từ vựng của trẻ tăng lên rất nhanh. Có thể cho trẻ học ngoại ngữ sớm nhất từ lúc nào? - Khả năng ngôn ngữ của trẻ phát triển nhanh chóng đến tuổi thứ 7. Ở giai đoạn này, nếu trẻ được học song song tiếng mẹ đẻ và ngôn ngữ thứ hai thì sau này, trẻ có thể nói được khá trôi chảy ngoại ngữ đó. Việc học ngoại ngữ có thể bắt đầu ngay từ năm đầu tiên. Thời gian này, trẻ sử dụng cũng một phân khu một bán cầu não cho việc tiếp nhận ngôn ngữ, bộ não của trẻ còn rất linh hoạt và thích ứng tốt. Hơn nữa, việc học ngôn ngữ sớm sẽ giúp các tế bào thần kinh vô dụng bị triệt tiêu, kích thích các nơron có ích. Sau 7 tuổi, trẻ bắt đầu sử dụng bán cầu não bên kia để học, nên việc học ngoại ngữ thường diễn biến theo kiểu tiếng mẹ đẻ dịch ra. Các phụ huynh có thể lo lắng là trẻ sẽ lẫn lộn 2 ngôn ngữ, nếu có thể thì phân biệt các tình huống. Ví dụ: Nói tiếng Việt ở nhà và nói tiếng Anh ở trường. Nếu các cháu không có điều kiện học ở trường quốc tế, cha mẹ cũng không nên lo lắng, bởi trẻ có sự phát triển ngôn ngữ tự nhiên và hài hoà. Có nên dỗ con ăn bằng các đoạn băng quảng cáo hoặc xem TV? - Nên cho trẻ xem TV sau 2 tuổi và mỗi ngày không quá 2h, các chương trình cần được kiểm soát... Trước 2 tuổi, những hình ảnh trên TV sẽ làm trẻ bị kích động sớm, dễ dẫn đến rối loạn hành vi sau này. Khi trẻ hơn 2 tuổi, trẻ đã bắt đầu phát triển các kỹ năng quan sát, phân tích cần môi trường sinh động hơn, nên lúc đó không gian hiện đại, đa dạng của TV cung cấp mới có tác dụng tích cực. Người ta thường nói đến vai trò của âm nhạc đối với sự phát triển của trẻ. Vậy nên dùng những loại nhạc nào cho phù hợp và tác động ra sao? - Nghe nhạc và tham gia các hoạt động thể chất sẽ làm phát triển các nơron thần kinh. Âm nhạc có thể phát triển khả năng suy luận không gian cho trẻ, giúp trẻ làm quen và hiểu về kích thước, vị trí vật thể, trình tự sắp xếp các vật. Đây là những cảm nhận cơ sở, giúp trẻ chơi được các trò chơi và sau này học các môn toán...Ở Việt Nam, ngoài hát ru, các bà mẹ nên cho trẻ nghe âm nhạc của dân tộc mình. Nghe nhạc đã tốt, nhưng thực hành âm nhạc còn có hiệu quả hơn. Từ 3 – 5 tuổi mẹ có thể bắt đầu cho con chơi một loại nhạc cụ nào đó. Một cháu bé chơi nhạc cụ có phím đàn sẽ phải vận dụng nhiều kỹ năng, từ nghe cảm thụ, đến phân tích, chuyển tải nốt nhạc. Vì thế, chơi nhạc khiến trẻ thông minh hơn. Sau 6 tháng chơi, khả năng tính toán không gian của trẻ có thể tăng lên tới 30%. - Xin cảm ơn bác sĩ! Theo báo Lao Động số 87
