Người thông thường đều sẽ cảm thấy, hai người nếu không cùng nhau kiếm tiền thì sẽ đói chết. Bạn thấy chúng ta đều có rất nhiều dự bị lập trường. Ở vào thời đại của ông tôi, hai vợ chồng chỉ có chồng ra ngoài kiếm tiền, hơn nữa còn sinh ra năm, sáu người con, bảy, tám người con. Họ đều không chết đói. Hiện tại chúng ta mới nuôi có một đứa mà phải hai người kiếm tiền, lại sợ chết đói. Vấn đề ở chỗ nào? Vấn đề ở chỗ không nắm được thái độ trị gia rất then chốt là “cần kiệm“. “Kiệm là gốc trị gia”, chỉ cần “cần kiệm“, không nên tiêu phí bừa, kỳ thật một người kiếm được tiền thì đã đủ cho người trong nhà dùng rồi. Hơn nữa một người kiếm tiền, người trong nhà dùng sẽ rất cần kiệm, từ nhỏ đã cho trẻ nhỏ thái độ rất cần kiệm. Bạn làm cho trẻ nhỏ có lập trường vững chắc, không đến nỗi trở thành nô lệ của vật chất. Tình hình gia đình hiện nay đều là vợ chồng cùng nhau kiếm tiền. Phần lớn trẻ nhỏ đều được gửi vào nhà trẻ, hoặc là giao cho người giúp việc, hoặc giao cho ông bà nội giữ cháu. Trí tuệ của nhân sinh xem thấy từ chỗ nào? Ngay trong lấy bỏ thấy ra được, có xả mới có được. Bớt kiếm một ít tiền và giáo dục con cái nhiều hơn, hay là bạn muốn kiếm được nhiều tiền và lơ là giáo dục trẻ nhỏ? Kết quả có được nhất định sẽ không như nhau. Chúng ta xem thấy trước một đời, hiện tại người năm mươi, sáu mươi tuổi so với người chúng ta hiện tại hai mươi, ba mươi tuổi, hai đời này chúng ta so sánh xem thử. Người trước một đời rất có lòng trách nhiệm, rất hiếu thuận cha mẹ. Còn ngay đời này chúng ta thì sao? Quý vị thân mến! Xin các vị đừng khách sáo! Xin nói thẳng ra! Người đời nay có thái độ đời sống giống đời trước hay không? Là tiến bộ hay là thoái lui? Thoái lui. Đời trước có tiền, hay là ngay đời hiện tại này chúng ta có tiền? Ngay đời này chúng ta có tiền. Tại vì sao có tiền, mà trái lại thái độ của đời sống thì thoái lui? Như vậy thì có tiền không nhất định giải quyết được vấn đề. Thời đại của cha tôi, trên cơ bản đều rất nghèo. Bởi vì rất nghèo, cho nên mọi người đặc biệt tiết kiệm. Nhớ lại lúc nhỏ, khi đang ăn cơm, đồ ăn còn thừa đều là cha và mẹ gắp. Bởi vì họ đều đã rất quen rồi, không thể lãng phí thức ăn, cho nên đời sống tương đối chặt chẽ. Thứ nhất tạo thành thói quen tiết kiệm. Thứ hai là đời sống càng khó khăn, người càng hiểu được cảm ân cha mẹ, thương yêu anh em, chị em. Cho nên thời đại của phụ thân tôi, khi họ đang đi học, đều không phải là cha mẹ thúc họ, mà đều là chính mình rất tích cực chủ động. Bởi vì họ hy vọng thông qua học tập có được thành tựu, có thể về sau làm cho cha mẹ có được ngày tháng tốt đẹp. Bạn thấy, đời sống nghèo khổ, đời sống đáng tin cậy thì làm cho người càng có chí khí, càng có hiếu tâm. Cho nên chúng ta phải cảm ơn nghèo khổ. Ngay đời này, bởi vì từ nhỏ đời sống đã rất dư giả, muốn thứ gì có thứ đó, cho nên nhiều người quen thói cao ngạo, quen thói tiêu tiền, lại không biết hiếu đạo, lại không biết gánh vác, tôi luyện đời sống. Cho nên ngay đời hiện tại này chúng ta không chỉ chính mình kiếm được tiền tiêu sài hết, mà còn đi tiêu tiền của cha mẹ. Làm sao các vị biết vậy? Rất nhiều thanh niên đã có thói quen tiêu phí, hưởng thụ đến mức độ tiền lương của một tháng vừa cầm trên tay thì họ lập tức phải đi shopping tốt nhất, có thể đem tiền lương của cả một tháng tiêu hết 15 ngày trước rồi. Những ngày tháng sau đó thì họ mua mì ăn liền từng gói, từng gói từ từ mà ăn. Thế nhưng sau đó vẫn không thể tiếp tục duy trì cuộc sống, họ trở về tìm người cha già và nói: “Ba ơi! Con hết tiền rồi”. Ba của họ rất tức giận: “Đã nói với con không nên sài phung phí, thế mà con không nghe. Đến đây! Muốn bao nhiêu?”. Người cha vẫn là móc ví ra đưa tiền cho con. Cho nên đời sống dư giả, nhưng chúng ta không hề thấy nó có thể mang đến cho trẻ nhỏ thái độ đời sống chuẩn xác. Thời xưa có rất nhiều người đi học thấy rõ được cái điểm này. Khi triều Hán mở nước, Lưu Bang đánh khắp thiên hạ, đã phân phong cho hơn 100 công thần, đều có phong đất, cho họ rất nhiều đất đai. Trải qua 100 năm, sử học gia của triều Hán đột nhiên nghĩ ra nói: “Tôi đi tìm hiểu xem, đời sau của 100 vị công thần này như thế nào?”. Kết quả nhà sử học này rất là kinh ngạc: Con cháu đời sau của 100 vị công thần này trên cơ bản đều đã đọa lạc, rất nhiều người lưu lạc trên đường đang đi xin ăn. Chỉ có mấy người đời sau này vẫn còn rất tốt, trong đó có một người tên là Tiêu Hà. Ngay khi phân phong đất đai, Tiêu Hà muốn nhận một miếng đất rất là xấu, bởi vì miếng đất khô cằn, chỉ cần bạn không canh tác thì không có cơm ăn. Cho nên họ lo nghĩ kế hoạch lâu dài, hy vọng con cháu của họ về sau hiểu được cần lao, tiết kiệm. Những người được phân đất tốt thích ăn mà biếng làm. Hơn nữa đất tốt bạn ưa thích thì người khác cũng ưa thích, nên cũng có rất nhiều người đến dòm ngó, có rất nhiều người nghĩ cách hãm hại. Cho nên Tiêu Hà thấy ra được: Không nên để tiền lại cho con cháu, mà quan trọng hơn là phải lưu lại trí tuệ cho con cháu, lưu lại tấm gương tốt cho con cháu. Cho nên tiên sinh Tư Mã Quang đã từng nói: “Để tiền lại con cháu, chưa chắc con cháu có thể giữ được, để sách lại con cháu, con cháu chưa chắc có thể đọc, không bằng trong âm thầm để lại âm đức cho con cháu, là cách tính dài lâu cho con cháu”. Trong “Kinh Dịch” có một câu giáo huấn rất quan trọng: “Tích thiện chi gia, tất hữu dư khánh”, âm đức nhất định có thể hỗ trợ con cháu đời sau. Âm đức không chỉ có thể hỗ trợ cho con cháu đời sau mà thôi, ngay khi chúng ta làm việc thiện, ngay trong quá trình lập thân hành đạo, đã làm ra “thân giáo” tốt nhất cho con cháu đời sau. Cho nên đây là cha mẹ có trí tuệ, nên biết chọn lựa như vậy. Vì vậy, ngay đời của phụ thân tôi, bởi vì đời sống tương đối khó khăn, có năm anh chị em, họ đi học không cần phải cha mẹ thúc đẩy. Hơn nữa anh chị em đều rất hòa thuận. Cho nên chỉ cần đời sống trải qua được tốt, cố gắng nâng cao trí tuệ của trẻ nhỏ, đời sống tinh thần của trẻ nhỏ vẫn là phải được dạy tốt bởi gia đình. Vậy chúng ta trở lại xem, có phải một người kiếm tiền thì sẽ kiếm được tương đối ít hay không? Có phải hai người kiếm tiền thì sẽ kiếm được tương đối nhiều hay không? Rất nhiều cặp vợ chồng cùng nhau kiếm tiền, thế nhưng cũng không dư được bao nhiêu. Bên kia lại bị bạn bè kéo, bên đây thì đi mua những món đồ lại bị gạt. Chúng ta phải lý giải được tiền tài chân thật có được từ chỗ nào, người thế nào mới có thể có được tiền của. Phải đem đạo lý làm cho rõ ràng, nếu không thì cả đời bạn chỉ để kiếm tiền, nhưng cả đời cũng không kiếm được bao nhiêu tiền. Làm thế nào để có được tiền của? Thần tài cổ xưa của Trung Quốc là Phạm Lãi, tục danh là Đào Chu Công. Ông là người thời đại Xuân Thu Chiến Quốc. Phạm Lãi cùng Văn Chủng giúp cho Việt Vương Câu Tiễn. Sau khi phục hồi được Việt quốc, Phạm Lãi nói với Văn Chủng là Việt Vương Câu Tiễn có thể cùng hoạn nạn, thế nhưng không thể nào cùng phú quý. Phạm Lãi rất biết nhìn người. Cho nên biết nhìn người rất quan trọng, không biết nhìn người có thể cả đời đều sẽ nhận được ảnh hưởng rất không tốt. Bạn thấy Văn Chủng không biết nhìn người, ông xem thấy vinh hoa, phú quý trước mắt thì liền đến. Làm sao hiện tại có thể bảo tôi buông bỏ nó đi! Không bằng lòng. Sau đó Việt Vương Câu Tiễn liền ban cho Văn Chủng tự sát. Phạm Lãi mang theo Tây Thi rời khỏi nơi đó, đến khu vực Giang Nam bắt đầu buôn bán. Ban đầu từ làm ăn nhỏ, làm được không bao lâu thì phát được tài to. Phạm Lãi lập tức đem những tiền của này thảy đều đi quyên hiến, tặng cho hết. Trải qua không bao lâu, trải qua vài năm ông lại phát tài, ông lại đem nó đi bố thí hết cho người bần cùng khốn khổ, sau đó lại bắt đầu từ buôn bán nhỏ. Trên lịch sử ghi chép là “tam tụ tài, tam tán tài”. Như vậy thì người tại vì sao có thể có tiền của? Nguyên nhân chân thật là ông hiểu được “bố thí” tiền của ra. Cách làm của Phạm Lãi như vậy, đây cũng là tuân theo giáo huấn của Thánh Hiền. Trong “Đại Học” có nhắc đến: “Tài tán tất nhân tụ”. Ngay khi chúng ta đem tiền của cho đi thì làm sao mà tụ lại. Tất cả mọi người yêu thương đối với bạn, lòng người đều hướng đến bạn, cho dù bạn làm ăn buôn bán gì, họ đều sẽ đến mua giúp bạn, muốn đến ủng hộ bạn, bởi vì bạn đã lấy được lòng người. Cho nên tiền tài cho đi không phải là không còn, không phải không xem thấy thì là không có. Sức ảnh hưởng vô hình của nó, chỉ cần gặp được duyên thì khởi hiện hành. Vì vậy chúng ta phân tích, tiền của có “nhân”, có “duyên” mới có thể có “kết quả”. Cái “nhân” ở bố thí tài, “duyên” là nỗ lực của bạn cộng với tương trợ của quý nhân và cơ hội đến, thì trong tự nhiên liền sẽ kết cái “quả” tiền của. Cho nên trù bị tiền của cho gia đình, bạn nhất định phải như lý, như pháp mà trù bị. Nếu không thì dù bạn có nỗ lực cả đời, đến sau cùng có thể vẫn là uổng phí. Chị gái tôi sau khi mang thai thì liền từ bỏ công việc công chức của chị. Rất nhiều bạn bè thân thích đều cảm thấy rất đáng tiếc. Ngay đến mẹ chồng của chị cũng thường hay nói với chị là: “Con đi làm việc đi, mẹ giúp con giữ bé cho”. Thế nhưng nhân sinh có xả có đắc. Sau khi chị tôi từ chức thì đến ở trong nhà chúng tôi, sau đó con nhỏ đều là chính mình dạy. Chị tôi sau khi nghỉ việc thì anh rể tôi một mình kiếm tiền, thế nhưng anh rể tôi càng ngày càng kiếm được nhiều tiền. Tại vì sao càng kiếm tiền càng nhiều chứ? Bởi vì anh rể tôi mang tiền đưa cho chị tôi. Chị tôi nói một mình chị ở nhà giữ con cũng không dùng vào đâu nên thường hay mang đến đưa cho tôi. Chị nói: “Em mang đi in ấn Kinh sách, làm một số việc thiện”. Chị tôi biết giúp chồng mình tu tài bố thí, cho nên chồng của chị kiếm tiền ngày càng nhiều. Có một lần hai vợ chồng chị cùng nhau đi mua đồ, cũng gặp lúc trung tâm mua sắm lớn khai trương, có thể rút thưởng, một giải hạng nhất là một chiếc xe hơi. Chị tôi cũng viết tên địa chỉ bỏ vào thùng tham dự thưởng. Không bao lâu sau, trung tâm mua sắm gọi điện thoại đến nói: “Cô Thái ơi! Cô đã trúng được một chiếc xe hơi rồi”. Cho nên hiểu được bố thí trong mạng có, thời nhất định có. Không phải nói rằng có rất nhiều người đi kiếm tiền thì tiền tương đối nhiều. Bạn cần hiểu được là phải trồng cái “nhân” của tài bố thí. Có rất nhiều bạn bè nói: “Tôi lại không có tiền thì làm sao trồng được cái nhân của tài bố thí?”. “Tài” này tuyệt đối không phải chỉ có tiền mà thôi. Bố thí tài bao hàm “nội tài” và “ngoại tài”. Chúng ta làm việc rất nỗ lực, cộng với kinh nghiệm và trí tuệ của bạn, đây đều thuộc về nội tài bố thí. “Ngoại tài” là tiền vàng, tài vật, cùng vật phẩm. Những thứ này đều có thể tu tài bố thí. Bố thí tiền tài có phải quyên tặng càng nhiều thì phước báo sẽ càng lớn hay không? Không phải. Tôi nhớ lại đã từng xem qua một bài báo. Có một cặp nông phu, tuổi tác của họ đều rất lớn, cả đời dành dụm được một ít tiền. Lúc đó bên cạnh họ xây một bệnh viện, là một bệnh viện rất tốt. Hai vợ chồng họ liền đem tiền tích lũy cả đời quyên tặng để mua một chiếc xe cứu thương. Mua một chiếc xe cứu thương so với một xí nghiệp lớn tặng mấy mươi vạn thì người nào phước báo lớn? Người nông phu tích lũy cả đời đều đem đi bố thí hết, lòng thương yêu đó của họ có thể tạo phước cho biết bao nhiêu sinh mạng. Còn xí nghiệp mấy mươi vạn đó, đối với họ mà nói chỉ là ngọn tóc mà thôi. Cho nên phước điền phải từ nơi tâm mà trồng. Phước phần cũng là do tâm sanh. Cho nên ngay khi chúng ta có thể tận tâm, tận lực mà bố thí, cho dù là tiền nhiều hay ít đều có thể trồng phước phần vô lượng. Cổ đại có một nữ sĩ, vừa lúc đi ngang qua Phật tự, cô liền bước vào cửa rất chân thành mà lễ Phật. Lúc đó trên người chỉ có hai xu tiền, cô liền đem toàn bộ quyên hiến đi. Phương Trượng xem thấy rất cảm động, đích thân ra giúp cô niệm Phật cầu phước, giúp cô hồi hướng. Sau đó cô được gả vào trong cung, giàu có rồi, cô mang theo mấy ngàn lượng đến ngôi chùa ấy, cũng là mang đến để cúng dường. Kết quả là Phương Trượng không bước ra, chỉ để cho một đồ đệ ra giúp cô tụng Kinh hồi hướng. Vị tín nữ này liền rất hiếu kỳ: “Ngày trước tôi chỉ tặng có hai xu thì Phương Trượng đích thân giúp tôi sám hối, hồi hướng. Thế nhưng hiện tại tặng mấy ngàn lượng, vì sao chỉ bảo đồ đệ ra thôi?”. Vị tín nữ này cũng rất có trí tuệ, cô biết được đi thưa hỏi, đem vấn đề này làm cho rõ ràng. Cô liền chủ động đi tìm Phương Trượng, tìm hỏi xem tại vì sao tình hình là như vậy. Phương Trượng nói với cô: “Hai xu tiền của cô là phát ra từ tâm chân thành của cô, do đó nếu tôi không đi ra giúp cô hồi hướng là có lỗi với cô. Lần này tuy là cô mang đến mấy ngàn lượng, thế nhưng tâm của cô đã không còn chân thiết như lần trước đến đây nên để học trò của tôi làm là được rồi”. Như vậy, phước điền của một người, cội gốc vẫn là ở tâm của họ. Chỉ cần chúng ta có cái phần tâm này, thường hay biết được xả tài để giúp đỡ người khác, thì phước báo của chúng ta từng li, từng tí đều có thể tích lũy. Cho nên, chúng ta có sự quan tâm hơi nhiều đến vấn đề tiền tài thì liền sẽ sợ được, sợ mất. Xem thấy người khác kiếm được nhiều tiền, tâm của bạn liền sẽ thấp thỏm không an. Không cần thiết! Chúng ta cứ thành thật mà tu tài bố thí của chúng ta, quả báo tự nhiên liền sẽ hiện tiền. Như vậy là mặt kinh tế được giải quyết rồi. Trích CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC