"Xét nghiệm y học" (Medical Laboratory Testing) là một thuật ngữ bao quát hơn, thường dùng để chỉ các xét nghiệm được thực hiện trong phòng thí nghiệm (labo) trên các mẫu bệnh phẩm lấy từ cơ thể (như máu, nước tiểu, phân, dịch cơ thể, mô...) để cung cấp thông tin khách quan, hỗ trợ cho việc chẩn đoán bệnh, theo dõi, sàng lọc và tầm soát, tiêm lượng bệnh, đánh giá sức khỏe tổng quát, nghiên cứu y học. Lĩnh vực này rất rộng và thường được chia thành các chuyên khoa nhỏ hơn trong phòng xét nghiệm. Phân loại các nhóm Xét nghiệm y học chính: Hóa sinh (Clinical Chemistry / Biochemistry): Phân tích các chất hóa học trong máu và các dịch cơ thể khác. Huyết học (Hematology): Phân tích các thành phần của máu. Vi sinh (Microbiology): Phát hiện và định danh các vi sinh vật gây bệnh (vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng). Miễn dịch - Huyết thanh học (Immunology / Serology): Phát hiện kháng nguyên (chất lạ) hoặc kháng thể (do cơ thể tạo ra để chống lại kháng nguyên) trong máu. Giải phẫu bệnh - Tế bào học (Pathology / Cytology): Phân tích mẫu mô (sinh thiết từ các cơ quan) hoặc tế bào (ví dụ: phết tế bào cổ tử cung - Pap smear, dịch chọc hút...) dưới kính hiển vi để tìm kiếm tế bào bất thường, tế bào ung thư, dấu hiệu viêm... Di truyền y học (Medical Genetics): Phân tích DNA, gen, nhiễm sắc thể để chẩn đoán các bệnh di truyền, xác định nguy cơ di truyền, hoặc phục vụ cho y học cá thể hóa. Xét nghiệm y học đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong hệ thống chăm sóc sức khỏe hiện đại. Ước tính khoảng 70-80% các quyết định y tế quan trọng (như chẩn đoán, điều trị) để khám chữa bệnh đều dựa trên hoặc chịu ảnh hưởng từ kết quả xét nghiệm. Quy trình chung của một Xét nghiệm y học: Chỉ định: Bác sĩ lâm sàng yêu cầu xét nghiệm dựa trên tình trạng của bệnh nhân. Lấy mẫu: Nhân viên y tế (điều dưỡng, kỹ thuật viên) lấy mẫu bệnh phẩm đúng cách (lấy máu, lấy nước tiểu, phết họng...). Vận chuyển và xử lý mẫu: Mẫu được vận chuyển đến phòng xét nghiệm và xử lý ban đầu (ví dụ: ly tâm máu để tách huyết thanh/huyết tương). Phân tích: Kỹ thuật viên xét nghiệm sử dụng máy móc, thiết bị và hóa chất chuyên dụng để thực hiện phân tích theo quy trình chuẩn. Kiểm soát chất lượng: Các quy trình kiểm tra chất lượng được thực hiện song song để đảm bảo độ chính xác của kết quả. Phiên giải và trả kết quả: Kết quả được xem xét (đôi khi bởi bác sĩ chuyên khoa xét nghiệm) và trả về cho bác sĩ lâm sàng. Bác sĩ lâm sàng sử dụng kết quả: Bác sĩ kết hợp kết quả xét nghiệm với thông tin lâm sàng khác để đưa ra chẩn đoán và quyết định điều trị. Kết quả xét nghiệm cần được diễn giải bởi bác sĩ trong bối cảnh lâm sàng cụ thể của bệnh nhân. Đặc biệt lưu ý một số xét nghiệm yêu cầu chuẩn bị đặc biệt (nhịn ăn, thời điểm lấy mẫu...), và luôn tuân theo hướng dẫn của nhân viên y tế.
