Thiếu hụt vitamin A Vitamin A hòa tan trong chất béo có vai trò quan trọng đặc biệt với thị giác, biệt hóa các tế bào biểu mô, tăng trưởng và đáp ứng miễn dịch. Thiếu vitamin A cấp tính trầm trọng thường dẫn đến khô mắt mù lòa. Thiếu vitamin A hay gặp ở trẻ ăn sữa ngoài, ăn bổ sung quá sớm, thức ăn bổ sung chủ yếu là ngũ cốc, nghèo thức ăn động vật, thiếu dầu mỡ và rau quả. Tuy nhiên, những trẻ bú mẹ hoàn toàn trong những tháng đầu đời vẫn có nguy cơ thiếu vitamin A vì nồng độ vitamin A trong sữa mẹ thấp, hơn nữa trẻ mới đẻ dự trữ vitamin A trong gan ít. Ở nước ta hiện nay, thiếu vitamin A lâm sàng có tổn thương mắt rất hiếm gặp, nhưng thiếu vitamin A tiền lâm sàng vẫn còn phổ biến và ở mức độ nặng theo phân loại của Tổ chức Y tế Thế giới. Quáng gà là biểu hiện sớm của thiếu vitamin A, được xếp vào loại thiếu vitamin A tiền lâm sàng. Dự phòng thiếu vitamin A tiền lâm sàng: cung cấp đủ vitamin A trong chế độ ăn cho cả mẹ và con. Vitamin A có nhiều trong thức ăn nguồn động vật (gan, cá, trứng, sữa) và b-caroten có trong thức ăn nguồn thực vật (rau xanh và củ quả có màu vàng đỏ). Chế độ ăn cần có dầu mỡ để hấp thu vitamin A. Cho trẻ bú sớm ngay sau đẻ để nhận được sữa non vì nồng độ vitamin A trong sữa mẹ cao nhất trong giai đoạn này. Nước ta đang thực hiện cho trẻ từ 6 - 36 tháng tuổi uống vitamin A theo chiến dịch một năm 2 lần. Trẻ từ 6 - 12 tháng tuổi uống 100.000 đơn vị; 13 - 36 tháng tuổi uống 200.000 đơn vị. Phụ nữ sau đẻ trong vòng 1 – 2 tháng đầu cho uống một liều vitamin A 200.000 đơn vị. Phụ nữ có thai không được uống vitamin A liều cao vì dễ gây quái thai. Nếu trẻ có biểu hiện tổn thương khô mắt thì phải uống ngay vitamin A liều cao theo phác đồ điều trị. Thiếu vitamin D Vitamin D hòa tan trong chất béo có vai trò quan trọng trong chuyển hóa và hấp thu canxi, phospho để cấu tạo khung xương. Nguồn cung cấp vitamin D 80% là do cơ thể tổng hợp vitamin D từ chất tiền vitamin D dưới da, dưới tác động quang hóa của tia cực tím ánh nắng mặt trời, phần còn lại được cung cấp từ thức ăn. Khi thiếu vitamin D sẽ làm giảm hấp thu canxi, phospho ở ruột, cơ thể phải huy động canxi ở xương vào máu gây rối loạn quá trình vôi hóa ở xương gây loãng xương, còi xương ở trẻ em. Còi xương có thể xuất hiện sớm ngay trong thời kỳ bào thai do người mẹ bị thiếu vitamin D, canxi trong thời gian mang thai và tập quán kiêng cữ giữ trẻ trong nhà hoặc trong buồng tối.
