Đa số người châu Á nói chung và người Việt Nam nói riêng đều mong muốn sở hữu làn da trắng hồng. Nhưng để có được làn da sáng màu mà không gây tổn hại đến da vẫn là một câu hỏi khó trả lời với hầu hết mọi người. Cùng mình tìm hiểu về cơ chế làm trắng an toàn trong bài viết này, mong rằng sẽ giúp bạn tìm thấy câu trả lời cho riêng mình. 1. Tìm hiểu về melanin 1.1. Melanin là gì? Đầu tiên, hãy tìm hiểu về sắc tố da tự nhiên “Melanin” để nắm rõ hơn về các cơ chế làm trắng. Melanin là một sắc tố da tự nhiên. Tóc, da và màu mắt ở người và động vật chủ yếu phụ thuộc vào loại và lượng melanin mà chúng có. Melanin được tạo ra từ những tế bào từ da gọi là melanocytes (tế bào biều bì tạo hắc tố), nằm phân bố rải rác ở lớp đáy của thượng bì. Mỗi người đều có số lượng melanocytes như nhau nhưng lại sản sinh ra lượng melanin khác nhau. Đó là lý do tại sao bạn lại có màu da khác với anh, chị, em hay bạn bè. Số lượng melanin không thể được quyết định bởi các phương pháp nhân tạo. Các yếu tố duy nhất ảnh hưởng đến sự sản xuất melanin là di truyền, nội tiết, khả năng hấp thụ đầy đủ vitamin D và mức độ tiếp xúc với tia cực tím phù hợp. 1.2. Melanin và ánh nắng mặt trời Khi bạn tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, cơ thể bạn tạo ra nhiều melanin để bảo vệ cơ thể khỏi các tia cực tím có hại. Nhưng melanin là không đủ để đảm bảo an toàn cho da bạn. Khi làn da của bạn bị cháy nắng hoặc da bạn trở nên hơi sẫm màu hơn tức là da đã bị tổn thương. Đó là lý do tại sao bạn thường được khuyên phải che chắn kĩ và thoa kem chống nắng khi ra ngoài. 1.3. Melanin và cơ chế hình thành nên các đốm nâu và làm da sạm màu Như đã nói ở trên, khi tiếp xúc với ánh nắng mặt trời thì melanin sẽ sản sinh ra nhiều hơn để bảo vệ da. Khi bạn không tiếp xúc với tia cực tím nữa thì lượng melanin được sản sinh trước đó trở thành dư thừa. Nám, tàn nhang, da sạm màu cũng từ đó mà xuất hiện. Bên cạnh đó, việc thay đổi nội tiết tố khi mang thai hay khi bạn bước sang giai đoạn lão hóa cũng khiến da bạn xuất hiện các đốm nâu không mong muốn. Khi lượng melanin dư thừa giảm đi tức là da bạn cũng trở nên sáng hơn. Do đó, bạn cần bắt đầu điều trị sớm để tránh việc các đốm nâu ăn sâu và lan rộng. 2. Các cơ chế làm trắng da Với cuộc sống hối hả nơi thành thị cũng như các tác động từ môi trường, sẽ rất khó cho bạn để có được làn da trắng hồng tự nhiên. Dưới đây là một số cách để giảm lượng melanin dư thừa để tránh xuất hiện các đốm nâu như thâm, nám, tàn nhang và giúp làm trắng da 2.1. Đầu tiên và trên hết, hãy dùng kem chống nắng Ánh nắng mặt trời là một nguyên do lớn dẫn đến việc tăng sinh melanin. Do đó, việc trước hết bạn cần phải làm là che chắn, bảo vệ da trước ánh nắng mặt trời. Như trong các bản tin về thời tiết cũng đã khuyến cáo, bạn cần chuẩn bị cho mình các loại quần áo chống nắng, mũ rộng vành, đeo khẩu trang vải, bao tay, tất chân. Tuy nhiên, vì trong ánh nắng mặt trời có chứa tia UVA, loại tia cực tím luôn hiện diện dù trời đang dần tắt nắng hay trong trời nhiều mây, trời mưa. Không những thế, UVA còn xuyên qua được vải, thủy tinh,… Vì vậy, hãy trang bị cho mình thêm một sản phẩm chống nắng có thể bảo vệ da bạn trước các tia cực tím có trong ánh nắng mặt trời. 2.2. Sử dụng mỹ phẩm chứa thành phần giúp tổng hợp melanin Trong ngành công nghiệp mỹ phẩm hiện nay, có rất nhiều chất có tác dụng trong quá trình tổng hợp melanin hỗ trợ làm trắng da được đưa vào sản xuất. Nhiều chất còn có thể ức chế vĩnh viễn tế bào Melanocyte qua đó biến làn da màu thành làn da trắng như trong trường hợp Michael Jackson. Một số trong nhóm chất này là các thành phần giao tiếp tế bào, ngoài làm trắng da còn có tác dụng rất lớn trong việc làm mờ đi các dấu hiệu lão hóa, mang đến làn da khỏe khoắn. Một số chất được biết đến như sau: Tretinoin: (sử dụng nồng độ 0,025 – 0,1%) Sử dụng tretinoin phần nào có hiệu quả trong điều trị các rối loạn sắc tố của da, nhưng chỉ được sử dụng vào ban đêm và phải tránh ánh nắng vì Tretinoin rất nhạy cảm với tia UV trong ánh sáng mặt trời vì làm da tăng nhạy cảm. Có thể gây xạm da hơn. Hydroquinone: Ức chế men Tyrosinase nên ức chế quá trình hình thành Melanin, thường dùng với nồng độ là 2% và 4%, hoặc kết hợp với Tretinoin 0,05% – 0,1% có tác dụng cao trong điều trị tăng sắc tố. Nhưng hiện nay còn nhiều tranh cãi xung quanh tác dụng phụ của thuốc đặc biệt là khả năng gây ung thư da. Tại Châu Âu, thuốc bị cấm bán dưới mọi nồng độ. Ở Mỹ FDA cho phép sử dụng nồng độ dưới 2%. Còn tại các nước châu á, đặc biệt Nhật Bản và Hàn Quốc, thuốc có thể được chấp nhận với nồng độ dưới 4%. Arbutin: Được coi là thần dược trong công nghệ làm trắng da, là chất thay thế Hydroquinone trong chăm sóc làm trắng da tuy không mạnh bằng Hydroquinone. Trong phân tử Arbutin ngoài gốc Hydroquinone còn có gắn thêm glucose. Vì vậy việc sử dụng Arbutin trong làm trắng da an toàn và phù hợp với nhiều loại da hơn so với Hydroquinone. Chúng được coi là những Hydroquinone tự nhiên chiết xuất từ cây dâu tằm, dâu giấy, và đặc biệt có nhiều trong quả và cây việt quất. Kojic acid: Là một sản phẩm phụ trong quá trình lên mẹn rượu Sake, rượu gạo Nhật bản, nhưng lại có ứng dụng trong quá trình làm trắng da do có tác dụng ức chế Men Tyrosinase. Có tác dụng tương đối tốt trong quá trình làm trắng da nhưng do cấu trúc phân tử không ổn định, dễ bị phân hủy dưới ánh sáng mặt trời nên khó khăn trong quá trình bảo quản. Có nhiều tranh cãi trong việc Kojic acid có gây ung thư da hay không nhưng đến nay vẫn là một chất làm trắng phổ biến trong các mỹ phẩm. Nhưng hoạt chất này cũng có thể gây một số tác dụng phụ trên da. Azelaic acid: Azelaic acid là một thành phần của ngũ cốc, như lúa mì, lúa mạch đen và lúa mạch. Nó được áp dụng tại chỗ trong một công thức kem ở nồng độ 10-20%. Azelaic acid được sử dụng để điều trị mụn trứng cá, nhưng cũng có nghiên cứu cho thấy nó có hiệu quả cho làn sáng da. Các nghiên cứu khác cũng cho thấy axid azelaic có thể là một lựa chọn để ức chế sản xuất melanin do ức chế men Tyrosinase. Vitamin C: cũng có cơ chế ức chế men Tyrosinase dẫn đến ức chế hình thành Melanin. Ngoài ra, Vitamin C còn có tác dụng làm tăng cường sản xuất ra Colagen và chống Oxy hóa. Vì vậy Vitamin C cũng được coi là Một Vitamin cho sự trẻ hóa không chỉ làn da mà cả cơ thể. Ngoài da Vitamin C còn có tác dụng giúp da đào thải các tế bào sừng đã chết đồng thời nếu uống Vitamin C có thể cải thiện tình trạng da hư tổn hoặc tăng khả năng chống nắng (chỉ có nghiên cứu trên số lượng ít, chưa được chứng minh rõ). Nhưng dạng Vitamin C cũng rất dễ bị phân hủy dưới ánh sáng mặt trời và có khả năng gây nặng tình trạng mụn khi sử dụng nông độ cao. Glutathione và L_Glutathione: Là một Tripeptide nội sinh được tổng hợp tại gan và phân bố đi khắp cơ thể. Chúng có 3 loại acid amin là cysteine, glutamic và glycine. Trong đó Cysteine có tác dụng kích thích sản xuất ra nhiều Melanin dạng Phaomelanin hơn dẫn đến có tác dụng làm sáng trắng da. Ngoài ra Glutathione còn có tác dụng chống Oxy hóa mạnh, tăng cường miễn dịch nâng cao sức đề kháng cho cơ thể. Thuốc có tác dụng cao nhất khi dùng đường tiêm truyền vì đường uống vì khó hấp thu qua đường tiêu hóa. Alpha Hydroxy Acid (AHA): Chủ yếu ở dạng acid lactic và glycolic acid. Chúng có tác dụng làm tẩy tế bào chết, ngoài ra còn có tác dụng ngăn chặn quá trình vận chuyển Melanine và giảm lượng Melanine đến các tế bào sừng cũng như thúc đẩy các tế bào chết bong ra ngoài qua đó có tác dụng làm trắng da. Tuy vậy một số nghiên cứu cho rằng AHA với hàm lượng từ 4% – 15% không có tác dụng làm trắng da. Niacinamide (dẫn xuất Vitamin B3) có tác dụng làm tăng cường hàng rào bảo vệ da cũng như giảm sự bài tiết Melanine ở các tế bào Melanocyte. Nó cũng giúp cho da khỏe, sáng đều mầu, và khá an toàn trong sử dụng. Ngoài ra còn có tác dụng se khít lỗ chân lông, chống lão hóa da. Nồng độ sử dụng có thể 10%. Salicylic acid: Một acid thuộc nhóm BHA (Beta hydroxy acid) là một acid tan trong dầu nên có tác dụng làm sạch sâu, tẩy tế bào chết đồng thời làm sạch các lỗ chân lông, có tác dụng điều trị mụn khi kết hợp cùng các thuốc điều trị. Vì có tác dụng tẩy tế bào chết giúp đào thải Melanine nên có tác dụng nhỏ làm trắng da. Thường sử dụng 0,5% – 2%. Nếu cao hơn sẽ làm bạt sừng mạnh và ứng dụng trong các thuốc bạt sừng của da liễu. Tranexamic acid: là một thuốc cầm máu hay được dùng trong y học, nhưng gần đây người ta phát hiện ra tác dụng điều trị nám và tàng nhang của thuốc. Thuốc có tác dụng vừa ức chế men Tyrosinase dẫn đến ức chế hình thành Melanin vừa có tác dụng ức chế tia UV hoạt hóa plasmin trong tế bào sừng bằng các ngăn việc liên kết của plasminogen với tế bào sừng, kết quả làm giảm acid arachidonic tự do và có khả năng làm giảm bớt sự hình thành PG2 và làm giảm hình thành nám trong các tế bào sắc tố. Liều dùng trên mĩ phẩm có thể cho phép là 3% và theo khuyến cáo nếu sử dụng liều 250mg kết hợp với Vitamin C và Vitamin E đường uống có tác dụng hiệu quả trong mờ nám và tàng nhang. Có thế sử dụng tiêm Tranexamic acid vào chân nám cho hiệu quả nhất định. Corticosteroid: Corticoid là một chất dùng rộng rãi trong y học nhưng có chỉ định rất nghiêm ngặt, là một sản phẩm được coi là thần dược vì điều trị được nhiều triệu chứng và có nhiều tác dụng khác nhau nhưng việc sử dụng quá rộng rãi và tràn lan các chế phẩm của Corticoid dẫn đến nhiều biến chứng. Về mảng da liễu việc sử dụng Corticoid bôi để điều trị cũng cần chỉ định của bác sĩ chuyên khoa có am hiểu sâu, còn trong thẩm mĩ Corticoid đã một thời gian tung hoành trong các sản phẩm kem trộn, làm đẹp nhanh, nhất thời và để lại hậu quả lâu dài cho làn da và cơ thể. Về cơ chế làm trắng da của Corticoid là chống viêm và ức chế tổng hợp melanin. Chỉ được sử dụng điều trị nám khi kết hợp với tretinoin và hydroquine trong thuốc trị nám 3 thành phần. Không có chỉ định dùng riêng lẻ. 2.3. Các phương pháp laser Hiện nay, các phương pháp điều trị bằng laser được sử dụng khá phổ biến trong các trung tâm thẩm mỹ. Các biện pháp này phá hủy melanin tại vùng tăng sắc tố mà không gây tổn thương đến da. Một lời khuyên quan trọng cho bạn là hãy tìm hiểu thật kĩ chất lượng, nguồn gốc của trung tâm thẩm mỹ cũng như các phương pháp họ sử dụng để tránh gặp phải các vấn đề không mong muốn. 2.4. Các biện pháp làm trắng da thông dụng khác Tập thể dục. Luyện tập thường xuyên các bài thể dụng, đặc biệt là các bài tập cardio để giúp tăng lưu lượng máu. Chỉ cần 2 đến 3 tuần luyện tập, bạn có thể thấy rõ thành quả qua làn da sáng và rạng ngời hơn của bạn. Loại bỏ tế bào chết. Đây là phương pháp được sử dụng rất phổ biến trong chu trình chăm sóc da. Da bạn sẽ sáng hơn nhiều khi những lớp tế bào chết được loại bỏ thường xuyên, nhường chỗ cho những tế bào mới khỏe mạnh hơn. Bạn có thể sử dụng phương pháp cơ học bằng các loại sữa rửa mặt/mặt nạ có hạt hoặc phương pháp hóa học. Sử dụng mỹ phẩm trang điểm. Đây có lẽ là cách nhanh chóng nhất để bạn có làn da sáng màu hơn. Đúng như công dụng của chúng, da bạn chỉ có thể trắng lên trong một khoảng thời gian nhất định, không có tác dụng lâu dài. Làm trắng da là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự kiên nhẫn. Đừng vì những quảng cáo “trắng da sau một đêm” đánh lừa bạn. Bạn thực sự không muốn nhìn thấy hậu quả sau đó đâu. Làm đẹp thông minh chính là phương pháp làm đẹp hiệu quả nhất. Nguồn tham khảo: 1. Youmed.vn 2. Webmd.com
