Cư xử, dạy dỗ

Các hệ thống phần thưởng là cách thay đổi hành vi của trẻ nhanh. Nếu đứa con ở tuổi mẫu giáo của bạn đánh em, hay đứa con tuổi teen của bạn không làm việc nhà, hệ thống khen thưởng có thể giúp trẻ có tinh thần trách nhiệm với hành vi của mình hơn.

Hệ thống khen thưởng dành cho trẻ dưới 5 tuổi (Toddler and Preschooler)

Trẻ ở lứa tuổi này có thể sử dụng bảng sticker (sticker chart). Bạn cho phép con thiết kế bảng khen thưởng của mình để thúc đẩy trẻ kiếm các sticker.

Sau đó, chọn các sticker mà con bạn thích.

Bạn cần đảm bảo rằng bảng dán sticker được đặt ở một nơi dễ thấy. Trẻ có thể sẽ cảm thấy rất tự hào với thành tích mình đạt được và muốn mọi người nhìn thấy những sticker mà chúng kiếm được. Khen ngợi trẻ để thúc đẩy trẻ tiếp tục kiếm cho mình các sticker.

Mỗi thời điểm cần chọn ra một hành vi cần thay đổi. Bảng dán sticker có tác dụng với các hành vi như tập ngồi bô và tự ngủ một mình...

12. Lulu và Cuộn Len Sặc Sỡ.

Những đứa trẻ mà đi đến trường nhiều năm trước đây không có những thứ hay để chơi với như bạn có - không có những quả bóng nhà trẻ với màu sắc sặc sỡ, cũng không có những miếng gạch để xây nhưng ngôi nhà và nhà thờ! Có một cô bẻ nhỏ tên là Lulu người mà học ở trường vào những ngày xa xôi đó, và phần lớn thời gian cô phải ngồi đan chiếc bít tất dài, cho dù cô mới sáu tuổi.

Một vài trong số những cô gái lớn hơn đang khâu trên những miếng vải bạt với những sợi len sặc sỡ, và tạo ra (đối với Lulu bé nhỏ) những bức tranh đẹp nhất. Cô mong ước có một miếng len hồng của xanh của riêng cô!

Trường của cô là một cái phòng ở trên tầng, và ở đầu bậc thang là cửa sổ, với ngưỡng cửa sổ ở trước nó. Khi Lulu đi ra khỏi phòng học vào một ngày để nhận một bức thư cho cô giáo, và quay lại để đóng cánh của ở phía sau cô, cô thấy (ồ, một cảnh rất thú vị) ở trên ngưỡng cửa sổ chất đầy những đống len sặc sỡ mà cô rất thích. Ồ! Cô ước rằng ình có một chút! Và, bạn thấy đó,...

Sau một ngày làm việc mệt mỏi, khi trở về nhà chúng ta lại phải lo chuyện cơm nước, rồi những mối quan hệ này quan hệ kia. Sức lực của chúng ta đã bị vắt kiệt nên hầu hết các cha mẹ không còn dành nhiều thời gian cho con cái nữa. Thay vào đó là sự phó mặc con cho nhà trường, ông bà, người giúp việc, chăm sóc, nuôi dạy con em mình.

Cuộc sống cứ thế trôi, mà người cha, người mẹ chúng ta không nhận ra rằng ở chung một nhà nhưng khoảng cách thì quá xa. Sau những bữa cơm, bố lại cặm cụi với chiếc máy tính, mẹ lại lướt face và con lại chơi ipad. Cảnh này chắc hẳn trong gia đình nào cũng đã và đang diễn ra. Bạn có bao giờ hỏi con nghĩ gì và cảm thấy như thế nào chưa?

Có bố mẹ nào đã nghĩ về một tuổi thơ của mình với đầy ấp tiếng cười của bố mẹ và con cái sau những ngày làm việc mệt mỏi. Mẹ và bố ngồi nghe con hát, kể chuyện gia đình hạnh phúc biết chừng nào. Những cảnh này giờ có vẻ không còn nhiều nữa...

Bất cứ khi nào con bạn đánh người khác khi tức giận hoặc khi từ chối làm việc nhà, hệ thống khen thưởng bằng thẻ sẽ là những công cụ hiệu quả. Thưởng cho con bạn những tấm thẻ mỗi khi trẻ có hành vi tốt sẽ là cách nhanh nhất để trẻ có động lực thay đổi hành vi của mình.

Hệ thống khen thưởng bằng thẻ là một công cụ điều chỉnh hành vi có thể có một chút cần điều chỉnh nho nhỏ khi áp dụng lần đầu. Nếu bạn không quen áp dụng cách này, bạn có thể sẽ cảm thấy nản khi tìm ra các phần thưởng phù hợp.

Nhưng, hệ thống khen thưởng bằng thẻ xứng đáng để bạn cố gắng. Nếu bạn kiên trì, bạn sẽ thấy các kết quả rất tích cực. Dưới đây là cách bạn có thể vượt qua những vấn đề lớn nhất khi bạn sử dụng hệ thống khen thưởng này.

1. Con tôi tỏ ra không quan tâm tới việc kiếm những chiếc thẻ

Nếu con bạn không quan tâm tới việc...

(Câu chuyện sau đây phải được đọc trước, vì nó là nền tảng cho những Câu Chuyện Bài Học sau.)

Đang là buổi đêm-một đêm với ánh trăng lộng lẫy, và trong bóng của khu rừng Nữ Hoàng của thần tiên đã gọi thần dân của bà với tiếng chuông dịu dàng bằng chiếc chuông bạc. Khi họ đã vây quanh, bà bói: "Cách con củ ta, ta sẽ tạo ra một công trình vĩ đại, và ta muốn cách con giúp ta". Và nói xong thì những thần tiên mở cánh ra và cúi xuống, vì họ luôn luôn sẵn lòng làm những mệnh lệnh của Nữ Hoàng của họ. Họ đang mặc quần áo với màu sắc đẹp mắt, từ chất liệu nhẹ, tốt hơn bất kì loại tơ mà bạn từng thấy, và tên của họ là màu trên quân áo của họ. Áo choàng của Nữ Hoàng là màu tím và vàng, và lấp lánh dưới ánh trăng.

"Ta đã quyết định," Nữ Hoàng nói, "xây dựng một Đền Thờ từ đá quý, và công việc của các con sẽ là mang nguyên liệu về." "Cánh Hồng," bà nói tiếp, quay sang một cô tiên mặc áo mà hồng, đẹp như là hoa hồng, "con sẽ mang đá ruby." "Cỏ xanh," bà nói với thần tiên mặc áo...

Chơi với con - Một việc tưởng chừng như rất đơn giản nhưng lại không hề dễ dàng. Đã bao giờ bạn tự hỏi: Mình đã dành bao nhiêu thời gian chơi với con? đồ chơi liệu đã phù hợp với con chưa? Hay chơi với con như thế nào để mang lại hiểu quả?

Các bạn chắc chắn sẽ đồng ý với tôi quá trình phát triển về trí tuệ của trẻ liên quan mật thiết đến những vận động và cảm giác của trẻ (gọi tắt là giác động). Những giác động này đến từ những khám phá của trẻ với môi trường xung quanh, hay đơn giản hơn, đến từ những trò chơi của trẻ. Trong mấy năm đầu những giác động cứ tuần tự phát sinh theo thứ tự thành thục, việc của bố mẹ là hãy để trẻ tự nhiên với những khám phá, khuyến khích chúng bằng việc tham gia cùng vào những khám phá, những trò chơi đó.

Trở lại với những câu hỏi trên. Đầu tiên chính là việc chọn đồ chơi thế nào...

Với cách này, bạn sẽ thưởng cho trẻ một thẻ khi trẻ có hành vi tốt. Trẻ có thể đổi các thẻ này thành những phần thưởng lớn hơn, hữu hình hơn. Thưởng thẻ là cách hiệu quả nhất để giảm các hành vi có vấn đề và thúc đẩy trẻ tuân theo các nguyên tắc.

Mặc dù bảng dán sticker có hiệu quả đối với trẻ nhỏ (lứa tuổi mẫu giáo), thì thưởng thẻ sẽ có hiệu quả với trẻ lớn hơn. Bất cứ khi nào bạn muốn con làm việc nhà, làm bài tập về nhà, hoặc kiềm chế cơn giận, hệ thống khen thưởng này sẽ là công cụ hiệu quả.

Làm thế nào để hệ thống khen thưởng tích thẻ hiệu quả

Trong khi bạn có thể dùng hệ thống chấm điểm bằng văn bản, nhưng trao thẻ cho con bạn mỗi khi trẻ kiếm được sẽ tốt hơn. Việc đó sẽ khiến trẻ hài lòng ngay lập tức và củng cố hành vi tích cực của trẻ.

Giúp trẻ tìm ra cách để lưu lại thẻ của mình. Nếu con có 1 chiếc hộp đặc biệt để cất giữ thẻ, trẻ sẽ có động lực hơn...

Một ngày ba cô gái nhỏ đang nói về mũ và lông chim.

Cô gái đầu tiên nói: "Tôi có một cái lông chim dài trên cái nói tốt nhất của tôi; đến mức nó nghiêng xuống một bên".

Cô gái tiêp theo nói: "Ồ! Cái lông của tôi còn dài hơn thế, vì nó quấn quanh cả cái mũ"; và cô gái thứ ba nói: "À! Nhưng cái lông của tôi còn dài hơn cả của hai, vì nó quấn quanh cái mũ và vẫn còn dài."

Vào Chủ Nhật mỗi một cô gái đang đi ở công viên với bố mẹ của các cô, và đội cái mũ tốt nhất của cô với cái lông chim ở trên; không một ai nghĩ rằng cô sẽ gặp hai người còn lại, nhưng đó là điều đã xảy ra, và ba chiếc lông chim "dài" không là gì ngoài ba chiếc lông chim ngắn và nhỏ, mỗi chiếc một cái! Bạn có thể đoán được mỗi cô bé cảm thấy xấu hổ như thế nào không?

Bạn đã thấy một sợi dây chun kéo căng ra. Bạn có thể kéo dài ra bao nhiêu, và nó ngắn như thế nào khi bạn không kéo nó! Mỗi cô bé muốn tốt hơn người còn lại, và để ra vẻ như vậy, mỗi người "kéo dài" câu...

Hôm vừa rồi có dịp đến chơi nhà bạn, tôi đã thực sự bất ngờ trước biểu hiện của cậu con trai 5 tuổi của bạn. Nhìn vào cái cách cư xử, hành động của cậu bé bây giờ, tôi không thể tìm thấy mảy may hình ảnh cậu bé ngày nào mà mỗi lần cùng bố mẹ đến nhà tôi chơi thường phải mất từ 10 đến 15' dỗ dành ngoài cửa trước khi vào nhà. Do đặc thù công việc, được nghe rât nhiều những câu than vãn của các mẹ như: "Bé nhà mình nhát quá, thấy người lạ là khóc", "Ra chỗ đông người là bé cứ quấn lấy bố mẹ, ai hỏi cũng không nói" hay như chia sẻ của thành viên @meBinh_Minhtrên diễn đàn: "Con trai em đã sang tuổi thứ 6, tháng 9 năm nay cháu đi học lớp 1 nhưng cháu nhà em không bạo dạn như phần đông các bạn cùng lứa tuổi (tính cách này từ nhỏ đã như thế rồi)"...Tôi đã dành thời gian lắng nghe những chia sẻ của bạn về cách mà bạn đã giúp con vượt qua sự nhút nhát, tự tin và bạo dạn hơn.

Với những kiến thức mà tôi tổng hợp được và qua câu chuyện của bạn, những...

Có vẻ như sử dụng sticker không thể thay đổi hành vi của trẻ. Nhưng thực tế, khi sử dụng cách này tốt, bạn có thể thay đổi hành vi của trẻ.

Khi nào thì dùng cách này hiệu quả

Mặc dù trẻ lớn hơn thì cần hệ thống khen thưởng phức tạp hơn, nhưng với trẻ 3-4 tuổi, bạn chỉ cần sử dụng bảng sticker là có thể giúp trẻ có động thực thay đổi hành vi của mình. Tuy nhiên, con bạn lớn lên và không thích sticker nữa, nhưng bạn có thể giúp bé đổi các sticker đạt được sang các phần thưởng khác.

Bảng sticker cũng có thể sử dụng khi trẻ cần giúp đỡ để thay đổi một hành vi cụ thể nào đó. Đối với trẻ 3-4 tuổi, bảng sticker có thể là công cụ hữu ích để giúp trẻ tập ngồi bô. Mỗi lần trẻ ngồi bô thành công, trẻ có thể kiếm được 1 sticker.

Bạn cũng có thể áp dụng bảng sticker khi muốn trẻ ngủ độc lập hơn. Nếu con bạn tự lên giường đi ngủ vào mỗi tối, bạn có thể cho bé 1 sticker vào hôm sau....