Toàn quốc: Độ Ẩm Và Nhiễm Bẩn – Hai Kẻ Thù Thầm Lặng Của Tấm Pin Mặt Trời

Trong bối cảnh năng lượng tái tạo đang trở thành xu hướng phát triển bền vững toàn cầu, điện mặt trời ngày càng được nhiều hộ gia đình và doanh nghiệp lựa chọn. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết rằng hiệu suất của hệ thống điện mặt trời có thể bị suy giảm nghiêm trọng bởi những yếu tố rất “thầm lặng”. Đó chính là độ ẩm và nhiễm bẩn.

Hai yếu tố tưởng chừng đơn giản này lại có ảnh hưởng sâu sắc đến khả năng hấp thụ bức xạ mặt trời, độ bền vật liệu và khả năng vận hành tối ưu của tấm pin. Nếu không được quan tâm đúng mức, chúng có thể âm thầm rút ngắn tuổi thọ và làm giảm hiệu quả đầu tư của cả hệ thống.



Tác động của độ ẩm và nhiễm bẩn đến hiệu suất pin mặt trời
Độ ẩm – “Chất xúc tác” âm thầm gây suy giảm hiệu suất
Độ ẩm trong không khí không chỉ là một yếu tố thời tiết. Nó còn tiềm ẩn nhiều rủi ro kỹ thuật cho hệ thống điện mặt trời. Khi độ ẩm cao, hơi nước dễ lên vào các khe hở giữa lớp kính và khung pin. Nguy cơ này càng lớn hơn đối với các tấm pin đã sử dụng lâu năm. Ngoài ra, việc lắp đặt sai tiêu chuẩn cũng làm tăng khả năng thẩm thấu của hơi nước. Nếu tích tụ lâu dài, hơi ẩm sẽ ăn mòn vi mạch và oxy hóa các linh kiện dẫn điện bên trong. Kết quả là hiệu suất giảm dần theo thời gian.

Ngoài ra, trong điều kiện ẩm ướt, hiện tượng sương đọng vào buổi sáng sớm hay sau mưa lớn khiến bề mặt pin bị che phủ bởi một lớp nước mỏng. Lớp nước này có thể phản xạ hoặc khúc xạ ánh sáng mặt trời, làm giảm lượng bức xạ tiếp nhận. Một tấm pin bị ướt thường có hiệu suất thấp hơn từ 5 – 15% so với điều kiện khô ráo.

Điều đặc biệt cần lưu ý là độ ẩm thường xuất hiện theo chu kỳ dài, khó kiểm soát. Bạn chỉ có thể phát hiện qua các dấu hiệu như giảm công suất bất thường, chập chờn hoặc hỏng hóc ngầm. Vì thế, nếu không có hệ thống giám sát và bảo trì định kỳ, thiệt hại do độ ẩm gây ra là rất khó khắc phục.

Nhiễm bẩn – Kẻ làm mờ ánh sáng và “bào mòn” hiệu suất
Một trong những yêu cầu quan trọng nhất của tấm pin mặt trời là giữ cho bề mặt kính sạch và không bị che phủ. Tuy nhiên, bụi bẩn, lá cây khô, phân chim, côn trùng chết và thậm chí là cặn muối ở khu vực ven biển đều có thể tích tụ dày đặc trên bề mặt tấm pin. Việc này tạo nên tình trạng gọi là nhiễm bẩn.

Nhiễm bẩn làm giảm lượng ánh sáng chiếu đến tế bào quang điện, từ đó làm giảm công suất phát điện. Tùy theo mức độ bám bụi và vị trí địa lý, các nghiên cứu cho thấy hiệu suất tấm pin có thể giảm từ 10% đến 25%. Thậm chí nếu không được vệ sinh thường xuyên, hiệu suất có thể giảm lên tới 40%.

Đặc biệt, bụi bẩn không phân bố đồng đều còn có thể gây hiện tượng “điểm nóng” (hot spot). Đây là hiện tượng những vùng pin quá tải nhiệt do bị cản sáng một phần. Hiện tượng này không chỉ gây giảm hiệu suất mà còn làm tăng nguy cơ hỏng hóc nghiêm trọng cho toàn bộ chuỗi pin.

Tác động cộng hưởng: Khi độ ẩm và nhiễm bẩn kết hợp
Độ ẩm và nhiễm bẩn không tồn tại một cách độc lập. Trên thực tế, chúng thường kết hợp với nhau và tạo ra tác động cộng hưởng tiêu cực.

Khi không khí ẩm kết hợp với lớp bụi mịn trên bề mặt pin, chúng tạo thành một lớp bùn hoặc màng nhầy. Chúng rất khó để loại bỏ nếu chỉ dùng nước thông thường. Lớp màng này không chỉ che ánh sáng mà còn tạo môi trường thuận lợi cho vi sinh vật phát triển. Điều này dễ dàng gây mốc, thậm chí ăn mòn bề mặt kính theo thời gian. Ở các vùng khí hậu nhiệt đới như Việt Nam, nơi mùa mưa kéo dài và độ ẩm không khí luôn cao, nguy cơ tích tụ nhiễm bẩn ẩm càng cao nếu không có kế hoạch bảo trì phù hợp.

>> Xem thêm: Năng Lượng Tái Tạo – Chìa Khóa Hiện Đại Hóa Hệ Thống Điện Quốc Gia

Giải pháp ứng phó hiệu quả với độ ẩm và nhiễm bẩn
Để hệ thống điện mặt trời đạt được hiệu suất tối ưu và vận hành bền bỉ theo thời gian, việc quản lý hai yếu tố thường bị xem nhẹ là độ ẩm và nhiễm bẩn là điều không thể bỏ qua. Chủ đầu tư, đơn vị vận hành và người sử dụng cần thiết lập quy trình giám sát – bảo trì một cách bài bản, chủ động thay vì chỉ xử lý khi có sự cố. Cụ thể:

Kiểm tra tình trạng kin khít của tấm pin
Tấm pin mặt trời tuy có kết cấu vững chắc, nhưng vẫn có nguy cơ bị hở hoặc xuống cấp theo thời gian. Việc này dễ dàng diễn ra đặc biệt tại các điểm tiếp nối như viền khung nhôm, mặt sau pin và hộp nối dây. Trong điều kiện mưa bão, hoặc ở các vùng có độ ẩm không khí cao quanh năm (như ven biển, miền núi), nguy cơ hơi ẩm thâm nhập là rất lớn.



Do đó, cần thực hiện kiểm tra định kỳ tình trạng kín khít của từng tấm pin:

• Sử dụng máy đo cách điện (insulation tester) để xác định khả năng cách điện của pin. Đây là dấu hiệu sớm cho thấy hơi ẩm đã xâm nhập.
  
  
• Dùng camera nhiệt (thermal camera) để quét nhiệt bề mặt pin, phát hiện các điểm nóng bất thường có thể do ẩm gây rò điện ngầm.
  
  
• Tăng tần suất kiểm tra sau mùa mưa hoặc sau khi có thiên tai (bão, giông lốc) để kịp thời phát hiện rò rỉ.
  

Việc kiểm tra sớm sẽ giúp tránh được các hỏng hóc khó phát hiện bằng mắt thường, giảm thiểu thiệt hại dài hạn.

Vệ sinh bề mặt pin đúng cách
Một tấm pin sạch là điều kiện tiên quyết để hấp thụ tối đa ánh sáng mặt trời. Tuy nhiên, trong môi trường nhiều khói bụi (gần công trường, nhà máy, đường quốc lộ…), hoặc vào mùa khô, lớp bụi bẩn có thể tích tụ nhanh chóng. Cả quá trình có thể diễn ra chỉ trong vài tuần.

Giải pháp vệ sinh chuẩn bao gồm:

• Lên lịch vệ sinh định kỳ từ 3- 4 tháng/lần, tùy theo điều kiện môi trường khu vực lắp đặt.
  
  
• Dùng nước sạch (nước mưa hoặc nước tinh khiết) để rửa pin, tránh dùng nước giếng khoan chứa khoáng chất có thể để lại cặn.
  
  
• Sử dụng khăn mềm hoặc chổi cao su đầu xốp, tuyệt đối không dùng bàn chải cứng hoặc hóa chất tẩy rửa mạnh.
  
  
• Nếu hệ thống lớn, nên cân nhắc đầu tư hệ thống vệ sinh bán tự động hoặc phun rửa áp lực thấp, giúp tiết kiệm nhân công và đảm bảo an toàn.
  

Ngoài ra, nên vệ sinh vào sáng sớm hoặc chiều mát, tránh khi pin đang nóng để giảm nguy cơ sốc nhiệt gây nứt bề mặt kính.

>> Xem thêm: Trang Trại Điện Mặt Trời – Xu Hướng Tất Yếu Cho Tương Lai Xanh Bền Vững

Lắp đặt hệ thống giám sát vận hành thông minh


Một trong những cách hiệu quả nhất để phát hiện sớm các vấn đề liên quan đến độ ẩm và nhiễm bẩn là sử dụng hệ thống giám sát điện mặt trời thông minh. Hệ thống này cho phép:

• Theo dõi hiệu suất theo thời gian thực, từng chuỗi pin hoặc từng tấm pin (với inverter có MPPT đa vùng).
  
  
• So sánh sản lượng giữa các cụm, từ đó phát hiện sớm điểm bất thường. Ví dụ như một tấm pin cho sản lượng thấp bất thường do bụi bẩn bám cục bộ hoặc rò rỉ ẩm.
  
  
• Gửi cảnh báo qua điện thoại hoặc website khi xuất hiện sụt giảm hiệu suất bất thường hoặc lỗi hệ thống.
  

Việc đầu tư hệ thống giám sát không chỉ hỗ trợ phòng ngừa độ ẩm và nhiễm bẩn mà còn nâng cao năng suất vận hành toàn hệ thống về lâu dài. LASI hiện nay đang có sản phẩm, thiết bị giám sát với độ chính xác tiệm cận 100%, giúp bạn nâng cao hiệu suất pin mặt trời hiệu quả.

Kết luận
Độ ẩm và nhiễm bẩn là hai mối đe dọa âm thầm. Chúng có thể gây suy giảm hiệu suất nghiêm trọng cho tấm pin mặt trời. Để bảo vệ hệ thống, cần nhận diện đúng các rủi ro này. Việc kết hợp giám sát, vệ sinh và bảo trì chủ động là giải pháp hiệu quả. Nhờ đó, hệ thống có thể vận hành bền bỉ, tối ưu chi phí và khai thác trọn vẹn tiềm năng của năng lượng sạch.

Đừng để hai “kẻ thù thầm lặng” này âm thầm làm giảm đi giá trị đầu tư của bạn. Hãy liên hệ ngay đến LASI để được tư vấn và hỗ trợ! Hãy vì một tương lai sử dụng năng lượng mặt trời bền vững, thông minh và hiệu quả hơn.

CÔNG TY CỔ PHẦN VẬT TƯ KHOA HỌC KỸ THUẬT LASI

• Trụ sở: LASI Building, 345 Kim Mã, Ngọc Khánh, Ba Đình, Hà Nội
• Văn phòng: 62 Nguyễn Khang, Yên Hòa, Cầu Giấy, Hà Nội
• Hotline: 0988 279 911 – (84-24) 3771 2880
• Email: Info@lasi.com.vn