Toàn quốc: Hệ Thống Làm Mát Ô Tô: Phân Loại, Cấu Tạo Và Nguyên Lý Làm Việc

Hệ thống làm mát là một trong những bộ phận quan trọng giúp động cơ ô tô hoạt động ổn định, tránh quá nhiệt và hư hỏng. Theo Bridgestone, việc hiểu rõ cấu tạo, nguyên lý và phân loại hệ thống làm mát sẽ giúp chủ xe vận hành xe hiệu quả, bảo vệ động cơ và phát hiện sự cố kịp thời.

Hệ thống làm mát trên ô tô là gì?
Hệ thống làm mát ô tô là bộ phận chịu trách nhiệm kiểm soát nhiệt độ động cơ. Khi động cơ hoạt động, nhiên liệu cháy tạo ra lượng nhiệt lớn. Nếu không có hệ thống làm mát, động cơ dễ quá nhiệt, giảm tuổi thọ hoặc hư hỏng. Hệ thống làm mát giúp hấp thụ và phân tán nhiệt, duy trì nhiệt độ lý tưởng, đảm bảo động cơ vận hành bền bỉ và an toàn.

Cấu tạo và nguyên lý hoạt động

Cấu tạo hệ thống làm mát trên ô tô

1. Két nước
Két nước gồm các ống nhỏ kết hợp lá nhôm mỏng, giúp truyền và tản nhiệt hiệu quả. Chất làm mát lưu thông qua két, hấp thụ nhiệt từ động cơ, sau đó tản ra không khí trước khi quay trở lại động cơ.

2. Nắp két nước
Nắp két nước gồm gioăng, van áp suất và van chân không, có nhiệm vụ duy trì áp suất ổn định trong hệ thống. Nó kiểm soát dòng chảy và ngăn hiện tượng trào hoặc bốc hơi quá mức.

3. Van hằng nhiệt
Van hằng nhiệt điều chỉnh dòng chảy của chất làm mát:

• Khi van đóng: nước chảy qua ống phụ, giúp động cơ nhanh đạt nhiệt độ làm việc.
• Khi van mở: nước lưu thông qua két tản nhiệt, giảm nhiệt động cơ xuống mức tối ưu.

4. Cảm biến nhiệt độ nước làm mát
Cảm biến đo nhiệt độ chất làm mát và truyền tín hiệu tới ECU, từ đó điều chỉnh bơm, quạt và van, đảm bảo động cơ duy trì nhiệt độ thích hợp.

5. Dung dịch làm mát động cơ
Dung dịch làm mát thường là nước hoặc hỗn hợp với chất chống đông, hấp thụ nhiệt từ động cơ và tản nhiệt qua két, giữ cho động cơ không quá nóng.

6. Quạt làm mát
Quạt làm mát giúp tăng lưu lượng không khí qua két, đặc biệt hữu ích khi xe dừng hoặc chạy chậm, nâng cao hiệu quả giải nhiệt.

Hệ thống còn bao gồm bình nước phụ, đường ống dẫn nước, bơm nước và các bộ phận hỗ trợ điều hòa không khí trong khoang động cơ.

Nguyên lý hoạt động
Hệ thống làm mát hoạt động theo chu trình tuần hoàn: chất làm mát đi từ động cơ tới két tản nhiệt, hấp thụ nhiệt và truyền ra môi trường. Khi nguội, chất làm mát quay trở lại động cơ để tiếp tục chu trình. Van điều chỉnh giúp tránh tình trạng sôi nước, đảm bảo nhiệt độ động cơ ổn định.

Phân loại hệ thống làm mát trên ô tô
Hệ thống làm mát ô tô được chia thành hai loại chính: làm mát bằng không khí và làm mát bằng nước.

Hệ thống làm mát bằng không khí

Cấu tạo và chức năng từng bộ phận
Hệ thống này gồm quạt gió, cánh tản nhiệt trên thân và nắp xi lanh. Quạt hút không khí từ môi trường vào khoang động cơ, cánh tản nhiệt hấp thụ nhiệt và thải ra ngoài, giúp động cơ duy trì nhiệt độ ổn định.

Ưu điểm và nhược điểm
Ưu điểm:

• Ít rò rỉ, trọng lượng nhẹ
• Hoạt động tốt ở môi trường lạnh hoặc nơi nước đóng băng
• Không cần dung dịch làm mát

Nhược điểm:

• Tiếng ồn lớn khi vận hành
• Hiệu suất làm mát hạn chế

Hệ thống làm mát bằng nước
Cấu tạo và chức năng từng bộ phận
Hệ thống này phổ biến trên ô tô hiện đại, gồm:

• Két nước: chứa và tản nhiệt cho chất làm mát.
• Nắp két nước: giữ kín hệ thống, ngăn chất làm mát bốc hơi.
• Van hằng nhiệt: kiểm soát lưu lượng chất làm mát giữa động cơ và két.
• Bơm nước: hút và đẩy nước làm mát từ két tới động cơ.
• Quạt gió: tăng lưu thông không khí, nâng cao hiệu quả giải nhiệt.

Ưu điểm và nhược điểm
Ưu điểm:

• Khả năng làm mát ổn định và hiệu quả
• Giảm tiếng ồn khi vận hành

Nhược điểm:

• Cấu tạo phức tạp, nhiều bộ phận
• Chi phí bảo dưỡng cao
• Cần bảo dưỡng định kỳ

Lưu ý khi sử dụng

• Hệ thống làm mát bằng không khí: kiểm tra khi động cơ quá nhiệt hoặc phát ra tiếng ồn.
• Hệ thống làm mát bằng nước: bảo dưỡng định kỳ, kiểm tra két nước, đường ống, mực nước phụ. Nếu mực nước dưới Min, mang xe tới trung tâm dịch vụ để kiểm tra rò rỉ.

Các lỗi thường gặp của hệ thống làm mát ô tô

• Máy bơm nước hỏng: nước không lưu thông, động cơ quá nhiệt.
• Ống tản nhiệt rò rỉ: hao hụt nước, giảm khả năng làm mát.
• Bộ tản nhiệt hỏng: chất làm mát tràn ra ngoài, động cơ nóng nhanh.
• Bộ điều nhiệt lỗi: nhiệt độ động cơ không ổn định, giảm tuổi thọ.
• Két giải nhiệt bẩn: khả năng tản nhiệt giảm, động cơ dễ quá nhiệt.

Dấu hiệu nhận biết: đèn báo quá nhiệt sáng, mực nước làm mát giảm, nước sôi hoặc trào ra ngoài.

Bridgestone hy vọng bài viết đã giúp bạn hiểu rõ hệ thống làm mát ô tô. Việc nắm rõ cấu tạo, nguyên lý và cách bảo dưỡng giúp duy trì hoạt động ổn định, bảo vệ động cơ và đảm bảo an toàn khi lái xe. Bạn có thể tới các đại lý Bridgestone để kiểm tra, bảo dưỡng và thay nước làm mát khi cần.